Max Weber'de Otorite Tipleri

Öz: Sosyoloji biliminin önemli konu başlıklarından birisi otorite kavramıdır. Yaptığı çalışmalar ile din sosyolojisine metodolojik düzeyde büyük katkıları olmuş olan Alman sosyolog Max Weber, otorite olgusunu ele almış önemli bir sosyal bilimcidir. Meşruiyeti, otorite tiplerini sınıflandırmada çıkış noktası olarak kabul etmiştir. İnsanların davranışlarını anlamlandırmaya yönelik farklı tasniflerde bulunmuş ve bunlar üzerinden otorite tiplerini çeşitlendirmiştir. Yasal (akılcı) otoriteyi, itaat edenlerin amaç ve değerle ilgili akılcı davranışlarıyla, geleneksel otoriteyi geleneksel davranışla ve karizmatik otoriteyi ise duygusal ve heyecana bağlı davranışla temellendirmiştir. Din sosyolojisi alanında ise, özellikle önem arz eden geleneksel ve karizmatik otorite tipleridir. Modern Batı toplumunun dışında kalan coğrafyalarda, geleneğin etkisi ve bireylerin karizma karşısındaki teslimiyeti, günümüzde de devam etmektedir. Geleneğin oluşumu ve gelişiminde, dini duygu ve yaşantının ağırlığı yadsınamaz. Karizmatik otorite ise, peygamberlerin ve dini önderlerin sahip olduğu, üzerinde tartışma kabul etmeyen ve bağlılığı dini duygularla beslenilen bir otorite çeşididir. Weber’in otoriteye yaklaşımı, Sosyal psikoloji disiplini içerisinde algılanabilecek ve bu hususta çalışmalar yapacak olan bilim insanlarına örneklik teşkil edecek türdedir. Tarihte ve günümüz modern toplumlarında var olan otorite çeşitlerinin anlaşılmasında da özellikle metodolojik bağlamda ufuk açıcıdır. Modern toplumda iç içe geçmiş olan otorite halkalarını tasnif etmek ve bireylerin yaşantısındaki etkileri anlamakta, Weber’in geçen yüzyılda ortaya koyduğu bilimsel yaklaşımın, günümüz sosyologları ve sosyal psikologlarına katkı sağlayacaktır.