Współczesne wyzwania polityki bezpieczeństwa państwa

Dynamika i kierunki zmian we współczesnym, zglobalizowanym świecie sprawiają, że zagadnieniom bezpieczeństwa państwa poświęca się coraz więcej miejsca nie tylko w bieżącej polityce, ale również w dyskursie naukowym. Spowodowane jest to wieloma czynnikami, ale wydaje się, że najważniejszym z nich jest ogromna nieprzewidywalność współczesnego świata i jego turbulentność. Towarzyszy temu stan permanentnego poczucia zagrożenia członków wielu społeczności. Odpowiedzią na to jest zwiększone zainteresowanie kwestiami bezpieczeństwa ze strony naukowców. Od czasu formalnego wyodrębnienia w Polsce dyscypliny nauki o bezpieczeństwie lawinowo rośnie liczba publikacji, w których autorzy podnoszą różnorodne zagadnienia związane z zagrożeniami i wyzwaniami dotyczącymi bezpieczeństwa państwa, jednostki lub grupy państw czy osób. Pomimo wszystko jest jeszcze wiele obszarów badawczych, które nie zostały w odpowiednim stopniu wyeksploatowane, a wiedza o nich nie jest pełna. Niniejsza publikacja próbuje niektóre z luk w wiedzy o bezpieczeństwie wypełnić. Książka składa się z dziesięciu rozdziałów, poruszających zagadnienia zarówno z zakresu polityki i teorii bezpieczeństwa, aż po aspekty praktyczne z obszaru bezpieczeństwa państwa. W rozdziale pierwszym dokonano syntezy wyników dotychczasowych rozważań głównie polskiego środowiska naukowego w zakresie obszaru badań bezpieczeństwa, ich przedmiotu i problematyki a także kwestii interdyscyplinarności badań nad bezpieczeństwem. W rozdziale drugim dokonano charakterystyki współczesnego środowiska bezpieczeństwa. Obejmuje ono różne komponenty (przedmioty, procesy, zjawiska) tworzące warunki realizacji interesów i osiągania celów w dziedzinie bezpieczeństwa przez wszystkie podmioty stosunków międzynarodowych. Zdaniem autora, współczesne środowisko bezpieczeństwa jest bardzo dynamiczne, zmienne i złożone, a katalog zagrożeń militarnych i niemilitarnych powiększa się nieustannie. Główną przesłanką takiej sytuacji jest postępujący proces globalizacji oraz trwająca nieprzerwanie rewolucja informacyjna. Z tych powodów bardzo trudno jest przewidzieć czy nawet prognozować ewentualny rozwój otoczenia w przyszłości. Dlatego konieczne jest nowe podejście do bezpieczeństwa. W kolejnym rozdziale poruszony została problematyka przenikania polityki historycznej na bieżące decyzje polityczne, w tym z zakresu bezpieczeństwa państwa. Istotną rolę w procesie kreowania polityki bezpieczeństwa państwa odgrywają: położenie geopolityczne, posiadane zasoby lub ich brak, stopień rozwoju nauki, posiadanie dostępu do zaawansowanych technologii oraz możliwość ich wykorzystania, potencjał ekonomiczny, potencjał militarny, zdolność do wchodzenia w sojusze, nastroje i napięcia społeczne, ale także działania na wyobraźnię polityków, dziennikarzy, decydentów przez prowadzenie w odpowiedniej narracji polityki historycznej, o której właśnie pisze autor rozdziału. W rozdziale czwartym autorka dokonała analiz i syntezy wyników kilkuletnich badań własnych nad sytuacją finansów publicznych i elastycznością polityki fiskalnej w Polsce, na tle pozostałych państw Unii Europejskiej. Badania te pozwoliły na identyfikację i analizę zagrożeń dla bezpieczeństwa ekonomicznego państwa, a w szczególności dla elastyczności i skuteczności polityki gospodarczej, wynikających z nadmiernej ekspansji fiskalnej w Polsce i wielu państwach UE. Kwestie ryzyka są przedmiotem rozważań w rozdziale piątym. Autor zestawia problem kształtowania bezpieczeństwa człowieka z koniecznością podejmowania przez niego ryzyka. Jednocześnie zwraca uwagę na konieczność upowszechnienia wiedzy o współczesnych zagrożeniach i wyzwaniach. Podkreśla rolę edukacji, szczególnie w zakresie podnoszenia świadomości społeczno-politycznej w zakresie rangi zapewniania bezpieczeństwa jako nadrzędnej wartości i nadrzędnego celu działania każdej osoby, społeczności czy państwa. W szóstym rozdziale dokonano prezentacji wyników badań kolejnej edycji projektu badawczego pt. Poczucie bezpieczeństwa publicznego i ocena działań Policji w percepcji mieszkańców Słupska. Przedmiotowy rozdział jest jednocześnie podsumowaniem pięciu edycji powyższego projektu badawczego. Jest to o tyle istotne, że wszystkie projekty były realizowane tą samą metodologią badawczą, stanowią zatem cenne źródło wiedzy zarówno o metodologii badań społeczności lokalnych, jak i o regionie, którego dotyczą. Autor rozdziału siódmego podejmuje tematykę wojsk obrony terytorialnej. Wskazuje na potencjał tej formacji oraz możliwości możliwość odpowiedniego oraz natychmiastowego użycia jej sił i środków dla wsparcia lokalnych obywateli chociażby podczas wystąpienia klęsk żywiołowych. Zauważa także, że aby zwiększyć skuteczność formacji powinno się uprościć procedurę aktywacji Obrony Terytorialnej na wypadek wystąpienia zagrożenia, tak aby stanowiły one rodzaj sił szybkiego reagowania. Służba Celna w ciągu kilkunastu lat wprowadziła zauważalne zmiany, zarówno w kreacji swojego wizerunku, jak również sposobu pracy funkcjonariuszy. Autorka ósmego rozdziału opisuje starania, które miały na celu wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, służących poprawie usług świadczonych przez tą formację jeszcze przed reformą z 2017 roku. Dziewiąty rozdział porusza problematykę z obszaru dydaktyki szkoły wyższej, jednakże niektóre spostrzeżenia, wnioski – mogą w pewnym zakresie mieć wpływ nie tylko na proces dydaktyczny na kierunku Bezpieczeństwo Narodowe. Autorzy prezentują różne, niekiedy innowacyjne, metody kształcenia stosowane w przedmiotach specjalistycznych przez wykładowców Katedry/Zakładu Zarządzania Bezpieczeństwem, Wydziału Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Zielonogórskiego. Ostatni, dziesiąty rozdział zawiera wyniki badań mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego w zakresie korzystania przez nich z usług e-administracji. Badania autorki wskazują na to, że popularność usług w obszarze e-administracji jest bardzo zróżnicowana. Głównym czynnikiem różniącym zainteresowani wśród ankietowanych jest status zawodowy respondenta, chociaż i wiek, jak i częstotliwość korzystania z internetu mają pewne znaczenie. Eksploracje autorki wskazują także na to, że część usług nawet takich uruchamianych już w roku 2001 jest praktycznie nie zauważana przez ankietowanych. Generuje to pytanie o zasadność wydatków poniesionych na ten cel, a także o skuteczność kampanii informacyjnej. W zakończeniu dokonano podsumowania aktualnej wiedzy na temat wyzwań stojących przed dyscypliną w świetle przepisów nowej ustawy o szkolnictwie wyższym.