Dienstverlening openbare bibliotheken rondom voor- en vroegschoolse educatie

Het onderzoek ‘Dienstverlening openbare bibliotheken rondom voor- en vroegschoolse educatie’ brengt in kaart hoe de dienstverlening van openbare bibliotheken eruitziet voor de doelgroep 0- tot 4-jarigen. Daarbij is specifiek aandacht geschonken aan het landelijke programma BoekStart, in zowel de variant BoekStart voor baby’s als BoekStart in de kinderopvang.

In totaal hebben 135 (basis)bibliotheken meegedaan aan het onderzoek, dat is uitgezet via het bibliotheekonderzoeksplatform (BOP). Uit de BOP-enquête blijkt dat deze bibliotheken een breed scala aan leesbevorderende activiteiten en programma’s voor 0- tot 4-jarigen aanbieden. Vrijwel alle responderende bibliotheken doen mee aan De Nationale Voorleesdagen en BoekStart voor baby’s, evenals in 2015. Daarnaast neemt circa driekwart van de deelnemende bibliotheken deel aan BoekStart in de kinderopvang en organiseert 61% losse voorleesbijeenkomsten (zonder vast programma). Negen op de tien bibliotheken bieden training en ondersteuning aan op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie, dit aanbod wordt voornamelijk door de bibliotheken zelf georganiseerd.

Een collectie voor 0- tot 4-jarigen behoort tot het essentiële aanbod van bibliotheken rondom voor- en vroegschoolse educatie. Vrijwel alle bibliotheken die deelnemen aan BoekStart voor baby’s, hebben een dergelijke collectie. Ook een speciaal voor baby’s ingerichte boekenhoek en voorlichting voor ouders behoren vaak tot het aanbod van producten en diensten in het kader van BoekStart.  

De bibliotheken werken met veel en diverse partnerorganisaties samen op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie. Gemeenten en consultatiebureaus zijn op dit vlak de meest belangrijke partners, zowel voor de verspreiding van brieven om ouders te informeren over Boekstart voor baby’s, als in formele afspraken. Ook met kinderopvanginstellingen worden door veel bibliotheken formele afspraken gemaakt rondom voor- en vroegschoolse educatie. De formele afspraken met de samenwerkingspartners betreffen met name de doorverwijzing naar de bibliotheek. De meeste formele afspraken met gemeenten zijn specifiek gekoppeld aan het beleidsonderwerp voor- en vroegschoolse educatie, of wat meer generieke thema’s als onderwijs en cultuur.    

Het meest ervaren knelpunt bij de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie is onvoldoende personele bezetting. Circa vier op de tien bibliotheken zet minder dan 1 fte in voor deze doelgroep. Deze fte’s worden veelal vervuld door een educatief specialist of BoekStartcoördinator. Veel bibliotheken kunnen ook niet benoemen hoeveel fte wordt ingezet voor de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie (42%). Naar verwachting zijn de uren bij veel bibliotheken niet opgenomen in het beleid en is er geen sprake van geoormerkte uren.

Ter bekostiging van de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie hebben de meeste bibliotheken budget vrijgemaakt in de reguliere begroting. Daarnaast wordt regelmatig gebruik gemaakt van specifieke bijdragen van gemeenten, die vaak bovenop de reguliere financiering wordt ontvangen - of een combinatie van deze twee en Kunst van Lezen. Onvoldoende financiering wordt door 59% van de bibliotheken benoemd als knelpunt in de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie.