Hemşirelik alanında yapılan akran zorbalığı ile ilgili doktora tezlerinin incelenmesi: Türkiye örneği

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de akran zorbalığı ile ilgili hemşirelik alanında yapılan doktora tezlerini çeşitli parametreler açısından incelemektir.

Yöntem: Çalışmanın evrenini Şubat- Nisan 2023 tarihlerinde, akran zorbalığı ile ilgili anahtar kelimeler kullanılarak Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tarama aracı üzerinde tarih aralığı belirtilmeksizin hemşirelik alanında yapılan 55 doktora tezi oluşturmuştur. Literatür incelemesi yapılırken “Tez Adı” seçildikten sonra “Arama Terimi” sekmesine “zorbalık”, “akran zorbalığı”, “akran baskısı” anahtar kelimeleri yazılarak arama yapılmıştır. Dahil edilme kriterlerine uymayan, yineleyen, tam metni olmayan ve Türkçe yazılmamış tezler çıkarılmış ve kalan 7 doktora tezi çalışmaya dahil edilmiştir.

Bulgular: Hemşirelik alanında akran zorbalığı ile ilgili yapılan ilk doktora tezi 2008 yılında yayınlanmıştır. Altı tez yarı deneysel/deneysel tasarımda, bir tez ise tanımlayıcı, karşılaştırmalı ve ilişki arayıcı olarak yapılmıştır. Beş tezde, teori ve modele temellendirilmiş bir metot seçilmiştir. Çalışma grubu olarak tezlerin %85.7’sinde (n=6) ortaokul öğrencileri, %14.3’ünde (n=1) lise öğrencileri tercih edilmiştir.

Sonuç: Çoğunluğu deneysel tipte olan tezlerin sonuçlarına dayanarak akran zorbalığı ile ilgili modele dayalı veya model olmaksızın yapılandırılmış farklı eğitim programlarının çocuklarda akran zorbalığını önlemede etkili olduğu bulunmuştur. Zorbalığın hem mağdurlar hem de zorbalar için kısa ve uzun vadeli ciddi sonuçları olduğu düşünüldüğünde, akran zorbalığını farklı boyutları ile ele alan tezlerin yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.