ધ્રૂવસ્વામિનીદેવી - એક પાત્ર, બે નાટક - ડૉ. હીરજી સિંચ

ગુજરાતી સાહિત્યમાં એક મહત્ત્વના નાટ્યકાર છે કનૈયાલાલ મુનશી. એમની પાસેથી જેટલા નાટકો મળ્યા છે એમાં 'ધ્રુવસ્વામિનીદેવી' ખૂબ લોકપ્રિય નાટક છે. જે સમયે ગુજરાતી ભાષામાં મુનશી 'ધ્રુવસ્વામિનીદેવી' લખે છે એ જ સમયગાળા દરમિયાન હિન્દી સાહિત્યમાં કવિશ્રી જયશંકર પ્રસાદ પાસેથી 'ધ્રુવસ્વામિની' નાટક મળે છે. ભારતીય ભાષાના બે સમર્થ સર્જક પાસેથી એક વિષય ઉપર એક જ સ્વરૂપમાં સર્જન મળે એ સુખદ સમન્વય થાય છે. અહીં આ બંને નાટકોમાં રહેલી સમાનતા અને બંને નાટકમાં રહેલ વિષમતા વિષે વિશદ ચર્ચા કરવામાં આવી છે. બંને નાટકોના પાત્રો, ઘટનાઓ, સંવાદો, ભાષા વગેરેમાં રહેલી વિશેષતાઓ અહીં સ્થાન પામી છે.