Aldatıcı Taklitçi Şiir Bağlamında Büyünün Mekaniği

Öz: İnsanların nasıl olup da cehaleti bilgiye yeğleyen sapkın bir tercihte bulunduklarını soruşturduğumuzda, Platon’un insanların doğru zannı ancak iradeleri hilafına terk ettiklerini söylemesi bize yola çıkış için esaslı bir ipucu sağlar: İnsanın iradesi hilafına bir şeyden mahrum bırakılması ise ancak hırsızlık, zor kullanma ya da büyüyle mümkündür. Büyücülüğün kurbanları hazzın baştan çıkarıcılığı ya da korkunun dehşetiyle kanaatlerini değiştirirler. Fakat burada da bahsedilen “büyü” gizemli bir etki değil, nefsin cihetleri arasında tesis edilen ahengin iştiha lehine bozulmasıdır. Alemde bulunan ölçü ve ahenk beşerî nefsin de aslî ilkeleridir ve ritim onların koruyucusu olarak nefse nakşedilmiştir. Ritmik konuşma “ilahî dilin” beşerî alemdeki yansımasıdır; kadim dönemin şairi ilahî kelamın tezahür ettiği “kutsal dilin” tercümanıdır. Şair ve şiir soysuzlaştığında ortaya çıkan şey ise adi bir kâhin ya da büyücüdür. Çünkü taklitçi şair ne bilgiye ne de sahih bir itikada sahiptir, hatta icra ettiği sanata dair sahici bir bilgisi yoktur. Onun bildiği sadece taklidin nasıl yapıldığı olduğundan, eserini kadim sanatların renkleriyle donatır. Nefsimizin ölçü ve hesabı gözeten ciheti olan aklı aldatarak uyuşturmak üzere sözlerini ritim, ölçü ve ahenk içinde söyler; nefsimizin doyumsuz, hesapsız, korkak cihetini teşvik ederken, buna karşı teyakkuzda olan hesaplama ve akletme cihetini, tam da onun aradığı şey olan ölçü ve hesaplılıkla, yani ritim ve nazımla oyalar ve böylelikle onu felç eder. Böylece taklitçi şiir nefsimizi “ruhumuz bile duymadan” ifsat eder.