विवेकानन्दस्य तत्त्वचिन्तनम्

सन्ति बहवो भारतस्य वरपुत्राः येषु अविस्मरणीयः स्वामी विवेकानन्दः । सः विश्वधर्मसम्मेलने भारतीय संस्कृतेः उपादेयतां श्रेष्ठतां च प्रादर्शयत् । बङ्गप्रान्तस्य कोलकातानगरे त्रिषष्ट्याधिक-अष्टादशशततमे (१८६३) वर्षे जनवरी मासस्य द्वादशे दिने एतस्य जन्म अभवत् । तस्य पिता श्री विश्वनाथदत्तमहोदयः । पूर्वं तस्य नाम नरेन्द्रनाथदत्तः इति आसीत् । एषः उत्साही, हास्यप्रियः, करुणापरः च आसीत् । अध्ययनपटुरयं, नरेन्द्रः शास्त्रीयसङ्गीतस्य अभ्यासं करोति स्म। प्रतिदिनं व्यायामं करोति स्म । ध्यानसिद्धः अयं भ्रूमध्ये ज्योतिरेकं पश्यति स्म । ईश्वर- जिज्ञासुः अयं सर्वान् पृच्छति स्म यत् किं भवान् ईश्वरं दृष्टवान् ? इति । ईश्वरं ज्ञातुं पाश्चात्यदर्शनस्य भारतीयदर्शनस्य च गम्भीरम् अध्ययनं कुर्वन् अयं नरेन्द्रः विश्वविद्यालयस्य स्नातकपदवीम् अधिगतवान् । अस्मिन्नेव समये दैवयोगात् दक्षिणेश्वरस्थै कालीममन्दिरे परमहंसस्य रामकृष्णदेवस्य दर्शनं तेन प्राप्तम् । रामकृष्णमुद्धिश्य नरेन्द्रः पृष्टवान् । 'किं भवान् ईश्वरं दृष्टवान् ?' इति। 'आम् । त्वामिव ईश्वरमपि पश्यामि ' इति श्रीरामकृष्ण देवः स्मयमानः अवदत् । एष एव महापुरुषः नरेन्द्रस्य अध्यात्म-गुरुः अभवत् ।