Damla Sulama Sistemlerinde Sulama Yeknesaklığının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yardımıyla Mekânsal Olarak Haritalanması

Özet: Damla sulama sistemlerinin projelendirme kriterleri doğrultusunda planlanması ve uygulanması son derece önemlidir. Hidrolik prensipler doğrultusunda iyi planlanan bir damla sulama sisteminde lateral boru hatları üzerindeki basınç dağılımı ve buna bağlı eş su dağılımının sağlanması bitki gelişimi ve verimi üzerine önemli katkılar sağlarken, ekonomi anlamında girdi ve çıktı maliyetlerinin de optimum düzeyde olmasına imkân tanımaktadır. Basınçlı sulama sisteminde sulama yeknesaklığının yeteri derece sağlanamaması bitki su ihtiyacı ile birlikte besin elementlerinin de yeteri düzeyde iletilememesine ortam hazırlamaktadır. Bu çalışmada test alanı olarak seçilen ve net alanı 100 da’lık bir elma bahçesindeki her bir manifold hattı üzerinde planlanan lateral boru hatlarında basınç ve damlatıcı debi dağılımlarının Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında mekânsal olarak analizi yapılarak eş su dağılım haritalarının oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaçla belirlenen lateral boru hatlarındaki damlatıcı debileri ölçülerek Christiansen sulama yeknesaklığı (Cu) katsayıları hesaplanmış ve elde edilen değerler doğrultusunda tüm manifoldlardaki sulama yeknesaklığının %95’in altında olduğu belirlenmiştir. Bazı lateral hatlar üzerinde giriş basıncı ile çıkış basıncı arasındaki farkların işletme basıncının %20’sinden daha az olduğu görülmüştür. Mekansal haritaların üretilmesi için damlatıcı debisi ve basınçlarının ölçüldüğü tüm lateral hatlarda metrealtı hassasiyete sahip Diferansiyel küresel konumlandırma cihazı (DGPS) yardımıyla koordinatlar alınmıştır. Elde edilen tüm koordinat değerlerine bağlı damlatıcı debi ve basınç değerleri veri tabanına aktarılarak CBS yazılımlarından olan Arc GIS 10.3 yazılımının Spatial analiz modülü yardımıyla eş su dağılım ve basınç dağılım haritaları üretilmiştir. Basınçlı sulama sistemlerindeki performansın belirlenmesinde CBS‘nin etkin rolünün de uygulamalı olarak gösterildiği bu çalışmada, sulama yeknesaklığı ve basınç dağılımının büyük ve ticari bazlı işletmelerde mekansal haritalar bazında değerlendirilmesinin sulama performanslarının daha etkin ve hassas olarak belirlenmesinde olumlu katkılar sağlayacağı kaçınılmaz olacaktır.