Ioannes Lydos ve Peri Arkhon

EDİTÖRLERDEN
Geçen yıl genç bilim insanlarımıza çalışmalarını yayımlama konusunda destek olma ve halkımızın Eskiçağ tarihi, klasik filoloji, Yunan ve Latin epigrafisi, nümizmatik, papiroloji uzmanlık alanlarına ilişkin, bilimsel temelli fakat kolayca anlaşılır bir üslupla kaleme alınmış yayınlara olan gereksinimini karşılama düşüncesinden yola çıkarak AKRON ESKİÇAĞ ARAŞTIRMALARI kitap dizisini yayımlamaya başladık. Yayın hayatına başlarken dizimizde Eskiçağ Yazıları adı altında, araştırmaya dayalı bireysel çalışmaların topluca yer aldığı çok yazarlı kitaplar, özgün monografiler, gözden geçirilmiş önemli yüksek lisans ve doktora tezleri, el kitapları, derlemeler/antolojiler ve yorumlu antik kitap çevirilerinin bulunacağını belirtmiştik. Akdeniz Üniversitesi Akdeniz Dillerini ve Kültürlerini Araştırma Merkezi’nin yayın organı olan, Arkeoloji ve Sanat Yayınları’nın işbirliğiyle yayımlamaya başladığımız AKRON’un ilk üç kitabını, Eskiçağ Yazıları 1, Eskiçağ Yazıları 2 ve Eskiçağ Yazıları 3 olarak ilgilerinize sunduk. Bu kez, çok yazarlı bir kitabı değil monografik bir çalışmayı, Fatih Onur’un Ioannes Lydos ve Peri Arkhon’unu AKRON dizisinin 4. kitabı olarak sizlere sunuyoruz.
Ioannes Lydos, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun en görkemli dönemine damgasını vuran İmparator I. Iustinianus (İ.S. 527-565)’un çevresinde faaliyet gösteren ünlü kişilerden biri. Aslen antik Lydia bölgesi kentlerinden Philadelphia (Alaşehir)’lı olması dolayısıyla “Lydos” (Lydia’lı); babasının adının Laurentius olması nedeniyle de “Laurentius Lydos” diye anılan Ioannes, politikacı kariyerine sahip, aynı zamanda filozof. Ama biz onu daha çok yazarlık yönüyle tanıyoruz. Lydia’lı Ioannes tarihten coğrafyaya, mitolojiden dine, astronomiden dilbilime kadar çeşitli konularda eserler veren, çok yönlü bir yazar. En önemli ve en tanınmış eseriyse, Περὶ Ἀρχῶν τῆς Ῥωμαίων Πολιτείας / De Magistratibus Rei Publicae Romanae (= Romalıların Devletinin İdari Makamları Hakkında) adlı, üç kitaptan oluşan yapıtı. Ioannes söz konusu eserinde, bugünkü Batı uygarlığına devlet yönetimi alanında örnek oluşturmuş ve pek çok öge katmış olan fakat kendi zamanında, Geç Antik Çağ / Erken Bizans Dönemi’nde çöküş sürecini yaşayan ve değişime uğrayan Roma idari sistemini geriye dönük bir bakış açısıyla, o günkü mevcut yönetim sistemiyle ilgili kıyaslamalar da yaparak tanıtmakta ve değerlendirmektedir. Eser bu bakımdan idari bir reform için davet olarak da algılanabilir. Ioannes Lydos ve eseri Eskiçağ tarihçileri ile klasik filologlar için olduğu kadar, kamu yönetimi bilim alanında çalışanlar, siyasal bilimciler, Roma hukuku uzmanları, hatta felsefeciler açısından da büyük önem taşımasına karşın bilim dünyamızda bugüne değin herhangi bir araştırmaya konu edilmemişti. İşte genç meslektaşımız Fatih Onur, Geç Antik Çağ / Erken Bizans Dö-nemi’nin renkli siması Ioannes Laurentius Lydos’u ve onun en önemli eseri Peri Arkhon’u siz değerli okuyucularımıza tanıtmak amacıyla elinizdeki monografiyi kaleme aldı. Türkiye’de konusunda ilk girişim olan bu çalışmayı Ioannes Lydos’un Peri Arkhon’unun çevirisi takip edecek. Bu çeviriyi de çok kısa bir süre içinde sizlerle buluşturmayı planlıyoruz.
Sevgili Fatih Onur’u, Türkiye’de bilim çevrelerinin öteden beri ihmal ettiği, hakkında birkaç çeviri kitap, Türkçe elkitabı ve sınırlı sayıdaki öz-gün makale dışında henüz geniş kapsamlı araştırma ve yayın bulunmayan Geç Antik Çağ’a eğilmesi ve Ioannes Lydos’u araştırırken harcadığı çabalar dolayısıyla candan kutluyoruz. Bu monografi ile onu izleyecek Peri Arkhon çevirisinin genç Eskiçağ bilimcilerimiz için bir örnek oluşturması, ülkemizin bulunduğu coğrafyanın tarihsel geçmişinde ve kültürel mirasımızda çok önemli bir yer tutan Geç Antik Çağ / Erken Bizans Dönemi ile ilgili araştırma ve yayınları özendirmesi en büyük dileğimizdir.
A. Vedat ÇELGİN
N. Eda AKYÜREK ŞAHİN