Η ψυχολογική ανθεκτικότητα των στρατιωτικών και η σημασία της οικογένειας: Θεματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας

Περίληψη 
Η ψυχολογική ανθεκτικότητα των στρατιωτικών αποτελεί θεμέλιο λίθο της 
επιχειρησιακής ετοιμότητας, της ψυχικής ευημερίας και της οικογενειακής συνοχής. 
Το στρατιωτικό επάγγελμα συνεπάγεται έκθεση σε πολλαπλούς στρεσογόνους 
παράγοντες, όπως οι αποστολές, οι απώλειες, οι παρατεταμένες απουσίες και η 
αυστηρή ιεραρχία, που δοκιμάζουν τα όρια τόσο του ατόμου όσο και των μελών της 
οικογένειάς του. Η παρούσα εργασία αποτελεί θεματική (structured narrative) 
βιβλιογραφική ανασκόπηση με στοιχεία χαρτογραφικής (scoping) ανάλυσης, με 
κύρια βιβλιογραφική αναζήτηση για την περίοδο 2010–2024 και ένταξη θεμελιωδών 
προγενέστερων έργων (από το 1984 και εξής), με σκοπό τη σύνθεση των θεωρητικών 
βάσεων και των σύγχρονων εμπειρικών ευρημάτων γύρω από την ψυχολογική 
ανθεκτικότητα στρατιωτικών και οικογενειών. Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε σε 
διεθνείς βάσεις δεδομένων (PubMed/MEDLINE, PsycINFO, Scopus, ScienceDirect, 
SpringerLink), καθώς και σε εκδοτικούς οίκους (APA, Guilford, Oxford University 
Press) και ελληνικά ιδρυματικά αποθετήρια μέσω HEAL-Link. Περιελήφθη ένα 
αντιπροσωπευτικό σύνολο μελετών της περιόδου 2010–2024 και επιλεγμένες 
παλαιότερες θεωρητικές αναφορές που πληρούσαν τα κριτήρια εγκυρότητας και 
συνάφειας. Τα ευρήματα οργανώθηκαν σε τρεις βασικούς θεματικούς άξονες: (α) 
ατομικοί μηχανισμοί ανθεκτικότητας, (β) οικογενειακοί προστατευτικοί παράγοντες 
και (γ) οργανωσιακοί καθοριστές. Η αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων 
αναδεικνύει την ψυχολογική ανθεκτικότητα ως δυναμική, πολυεπίπεδη διαδικασία 
που ενισχύει την προσαρμοστικότητα και την ευημερία των ενστόλων και των 
οικογενειών τους. Η μεθοδολογία είναι θεματική (structured narrative) με scoping 
στοιχεία, οι κατευθυντήριες οδηγίες PRISMA-ScR (Tricco et al., 2018) και το JBI 
Manual for Evidence Synthesis (Aromataris & Munn, 2024) χρησιμοποιήθηκαν 
καθοδηγητικά για τη διαφάνεια της διαδικασίας, χωρίς πλήρη εφαρμογή όλων των 
απαιτήσεων μιας scoping review. 
Λέξεις-κλειδιά: στρατιωτική ψυχολογία, ψυχολογική ανθεκτικότητα, οικογενειακή 
ανθεκτικότητα, οικογενειακή υποστήριξη, οργανωσιακή ηγεσία, επιχειρησιακή 
ετοιμότητα, ψυχική ευημερία. 

Abstract 
Psychological resilience among military personnel constitutes a cornerstone of 
operational readiness, psychological well-being and family cohesion. Military service 
entails exposure to multiple stressors—such as deployments, losses, prolonged 
separations, and strict hierarchy—that test the limits of both the individual and their 
family. The present work is a structured narrative literature review with scoping elements, 
covering the period 2010–2024 and including seminal pre-2010 works (from 1984 
onward), aiming to synthesize the theoretical foundations and contemporary empirical 
evidence on the psychological resilience of military personnel and their families. 
The literature search was conducted across major international databases 
(PubMed/MEDLINE, PsycINFO, Scopus, ScienceDirect, SpringerLink), 
complemented by academic publishers (APA, Guilford, Oxford University Press) and 
Greek institutional repositories accessed via HEAL-Link. A representative set of 
studies from 2010–2024, as well as selected earlier theoretical works meeting validity 
and relevance criteria, was included. Findings were organized into three main 
thematic domains: (a) individual mechanisms of resilience, (b) family protective 
factors, and (c) organizational determinants. The interaction among these factors 
highlights psychological resilience as a dynamic, multilevel process that fosters 
adaptation and well-being among service members and their families. The 
methodology is a structured narrative review with scoping elements,  the PRISMA
ScR guidelines (Tricco et al., 2018) and the JBI Manual for Evidence Synthesis 
(Aromataris & Munn, 2024) were used as guidance to enhance transparency, without 
claiming full adherence to the requirements of a scoping review. 
Keywords: military psychology, psychological resilience, family resilience, family 
support, organizational leadership, operational readiness, psychological well-being.