Published June 28, 2025 | Version v1
Journal article Open

KARAYI BAĞLAMAK YAHUT KENDİ HALİNCE SEVMEK "Karacaoğlan'ın Bir Koşmasını Tahlil Denemesi"

Description

Bu makale, 17. yüzyıl halk şairi Karacaoğlan’ın bir koşmasını şiir dili, imgeler, temalar ve kültürel arka plan bağlamında ayrıntılı bir biçimde tahlil etmektedir. Dört dörtlükten oluşan koşmada aşk, gurbet, ayrılık, sadakat, melâl ve Türk halk kültürü gibi temalar ön plana çıkarken, şairin bireysel duyguları evrensel bir duyarlılık düzeyine taşınır. Koşmanın her dörtlüğünde farklı bir duygu yoğunluğu hâkimdir: İlk dörtlükte ayrılık acısı ve gözyaşı, ikinci dörtlükte yas ve gurbet, üçüncü dörtlükte sadakatsizlik ihtimaline karşı sitem, dördüncü dörtlükte ise aşkın kaderle ilişkisi ve ölüm metaforu işlenmiştir.

Makale, şiirdeki halk deyimleri ve imgelerden (zülfü perişan, ala gözlüm, kudret kalemi, bade, melil melil vb.) yola çıkarak Karacaoğlan’ın sadece bir halk şairi değil, aynı zamanda kolektif hafızayı taşıyan bir kültür aktarıcısı olduğunu vurgular. “Melil melil” ifadesi şiirin duygu yükünü omuzlayan anahtar öğe olarak değerlendirilirken, “kara-beyaz” zıtlığı, “bade” ve “kudret kalemi” gibi metaforlar da ele alınmıştır.

Files

4-Umut-Erdogan-50-68[1].pdf

Files (953.9 kB)

Name Size Download all
md5:8e89e7164700c48a4c95401789c273a8
953.9 kB Preview Download

Additional details

References

  • AKTAŞ, Şerif (2013), Şiir Tahlili (Teori ve Uygulama), Ankara, Kurgan Edebiyat Yayıncılık.
  • ARTUN, Erman (2005), Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul, Kitabevi Yayınları.
  • BAŞGÖZ, İlhan (1977), Karac'oğlan, İstanbul, Cem Yayınevi.
  • CUNBUR, Müjgan (1985), Karacaoğlan, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • ÇEVİRME, Hülya (2008), Türk Halk Şiirinde Renklerin Değerleri ve Anlama Katkısı, Motif Akademi, Cilt:1, Sayı:2.
  • DERLEME SÖZLÜĞÜ XII (1993), (Hazırlayan: Aysel Dikmen), Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • DÜZGÜN, Dilaver (1997), Karacaoğlan'ın Bir Şiiri Üzerinde Tahlil Denemesi, Millî Folklor, 34 (27-29).
  • GÜNAY, Umay (1993). "XVII. Yüzyıl Saz Şairi Çukurovalı Karacaoğlan İle İlgili Bir Değerlendirme", II. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri (19-23 Kasım1991) Adana, s. 31-54.
  • Enver KAPAĞAN, Mustafa KUNDAKCI, Yılmaz BACAKLI, Can DOĞAN (2018), Kastamonu ve Karabük İli Davul Zurna Sanatçıları ve Köçek Takımları, I. International Congress of Human and Social Sciences Research, s.289-291.
  • KARAER, M. Necati (1988), Karacaoğlan, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • PALA, İskender (2001), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul, Ötüken Neşriyat.