Turgut Özal Dönemi (1987-1989) Türk Dış Politikasının Ulusal Basına Yansımaları

1980 Eylül darbesi sonrasında üç yıl süren askeri yönetim döneminde Başbakan Yardımcılığı görevini üstlenen Turgut Özal, ekonomi alanındaki yetkinliğini ve Amerika Birleşik Devletleri ile geliştirdiği güçlü ilişkileri siyasi bir avantaja dönüştürerek Anavatan Partisi’ni kurmuş ve 1983 seçimlerinden tek başına iktidar olarak çıkmayı başarmıştır. Başbakanlığı döneminde hem Türkiye’nin iç sorunlarına hem de bölgesindeki siyasi gelişmelere iktisadi temelde çözüm üretmeye çalışan Özal, uzlaşmacı bir lider profili çizmiştir. Cumhurbaşkanı Kenan Evren’le uyum içinde çalışmaya gayret eden Özal, darbe etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik bir politika izlemiştir.

Dış politikada Sovyetler Birliği’nin bölgedeki etkisine karşı Amerika’nın yanında konumlanmaya özen göstermiştir. Türkiye’yi bölgesel bir güç haline getirmek isteyen Özal, ekonomik ve siyasi sorunlara hızlı çözümler üretme çabasındaydı. Devlet başkanlarıyla doğrudan iletişim kurmaya önem veren Özal, ikili ilişkilerdeki samimiyeti, ekonomik bilgisi, zekâsı ve iyi derecede İngilizce konuşabilme yeteneği sayesinde muhataplarında olumlu bir etki yaratmıştır.

Hantal devlet yapısından hoşlanmayan Özal, devlet işleyişinde özel sektördeki yönetim tecrübelerini kullanarak bürokratik engelleri aşmayı başarmıştır. Basın-yayın alanına özel önem veren ve medya kuruluşlarına devlet desteğini esirgemeyen Özal, Türkiye’de uluslararası basın yapısının oluşumuna zemin hazırlamıştır. Yurt dışı gezilerine gazetecilerin katılımını istemesi, önemli köşe yazarlarıyla kişisel ilişkiler kurarak verdiği mülakatların basında yer almasına özel çaba göstermesi bu yaklaşımının göstergesidir. Kendisini destekleyen basın organlarının yanında, dış politikadaki aksaklıkları haberleştiren muhalif gazete ve televizyonların da yayınlarına devam etmesi, onun basına yönelik baskıcı bir tavır sergilemediğini ortaya koymaktadır.

Türkiye’nin bölgede yeniden söz sahibi olmasını hedefleyen Özal, bu amacın Amerika Birleşik Devletleri’ne rağmen gerçekleşemeyeceğini bildiği ve aynı zamanda ABD’nin küresel gücüne inandığı için dış politikasını ABD merkezli kurgulamıştır. NATO eksenli askeri ve ekonomik yardımlar, Ortadoğu’da PKK varlığı, GAP’ın Irak ve Suriye ile ilişkilerde yarattığı gerilim, İran-Irak Savaşı, İsrail-Filistin meselesine Türkiye’nin yaklaşımı, Yunanistan ile Kıbrıs meselesi, Türkiye’nin Avrupa Birliği süreci ve Sovyetler Birliği’nin etkisinin azalmasıyla artan ticaret hacmi, Özal döneminde dış politikanın öne çıkan başlıklarını oluşturmuştur.