Published December 29, 2024 | Version v1
Journal article Open

RACJONALNOŚĆ JAKO PRZESTRZEŃ DIALOGU WIARY I NAUKI W REFLEKSJI BENEDYKTA XVI

Creators

  • 1. Wyższa Szkoła Kadr Menedżerskich

Description

Streszczenie: Artykuł — odwołując się do refleksji Benedykta XVI — analizuje pojęcie racjonalności jako kluczowego elementu w relacji mię­dzy wiarą a nauką. Autor wskazuje, że racjonalność nie jest wyłącznie domeną nauki, lecz stanowi przestrzeń, w której możliwy jest dialog między różnymi sposo­bami poznania – naukowym i teologicznym. Benedykt XVI podkreślał, że wiara i rozum nie są względem siebie sprzeczne, lecz wzajemnie się uzupełniają, tworząc harmonijną całość w dążeniu do prawdy. Ar­tykuł omawia także historyczne korzenie tej koncepcji, sięgając do tradycji filozoficznej i teologicznej, która kładzie nacisk na jedność prawdy oraz komplementarność różnych dróg jej poszu­kiwania. W szcze­gólności analizowane są współczesne wyzwania, takie jak postępująca sekularyzacja czy redukcjonizm naukowy, które często prowadzą do błędnego przeciwstawiania wiary i nauki. Autor argumentuje, że myśl Benedykta XVI stanowi ważny wkład w budowanie mostów między tymi dziedzi­nami, ukazując, że racjo­nalność obejmuje zarówno wymiar empiryczny, jak i metafizyczny, co pozwala na pełniejsze zrozumienie rzeczywistości.

Słowa kluczowe: racjonalność, Benedykt XVI, dialog, wiara, nauka, harmonia, rozum

 

Abstract (English)

Summary: The article provides an in-depth analysis of the concept of rationality as a key element in the relationship between faith and science, drawing on the thought of Benedict XVI. The author emphasi­zes that rationality is not solely the domain of science but serves as a space where dialogue between different ways of knowing – scientific and theological – becomes possible. Benedict XVI highlights that faith and reason are not contradictory but rather complement each other, forming a harmonious whole in the pur­suit of truth. The article also delves into the historical roots of this concept, referencing philo­sophical and theological traditions that stress the unity of truth and the complementarity of various paths to its di­scovery. Particular attention is given to contemporary challenges, such as increasing se­cularization and scientific reductionism, which often lead to a false dichotomy between faith and scien­ce. The author ar­gues that Benedict XVI’s perspective offers a significant contribution to building brid­ges between these fields, demonstrating that rationality encompasses both empirical and metaphysical dimensions, enabling a fuller understanding of reality.
Keywords: rationality, Benedict XVI, dialogue, faith, science, harmony, reason

Files

SA_024.2024.12.29 - KUPIŃSKI K. - Racjonalność jako przestrzeń dialogu wiary i nauki w refleksji Benedykta XVI.pdf

Files (782.5 kB)

Additional details

Additional titles

Translated title (English)
RATIONALITY AS A SPACE OF DIALOGUE BETWEEN FAITH AND SCIENCE IN THE REFLECTION OF BENEDICT XVI

Dates

Available
2024-12-29

Software

Repository URL
https://drive.google.com/file/d/1L6sQX-PdqYoVT2hSc3QCMofaz0ZlmjPC/view?usp=sharing

References

  • Arystoteles. (2009). Zachęta do uprawiania filozofii. W: Arystoteles. Metafizyka, Warszawa: PWN.
  • Arystoteles. (1982). Etyka manichejska. Warszawa: PWN.
  • Bejger, M. (2018). Dzięki matematyce Kopernik mógł lepiej pokazać szczegóły modelu he-liocentrystycznego. Nauka w Polsce. https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C29609%2Cdr-hab-m-bejger-dzieki-matematyce-kopernik-mogl-lepiej-pokazac-szczegoly
  • Benedykt XVI. (2005). Deus Caritas Est [Encyklika].
  • Benedykt XVI. (2006). Przemówienie na uniwersytecie w Ratyzbonie (Regensburg), 12.09.2006. Opoka. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/podroze/ben16-ratyzbona_12092006.html
  • Benedykt XVI. (2008). Przemówienie Ojca Świętego do przedstawicieli świata kultury. Paryż, Kolegium Bernardynów, 12 września 2008 r. Stowarzyszenie Kapłańskie Świętno Krzyża. https://opusdei.org/pl-pl/article/benedykta-xvi-o-dialogu-wiary-i-rozumu/#2
  • Drozdowicz, Z. (2006). O racjonalności w filozofii nowożytnej. Poznań: Wydawnictwo Nau-kowe UAM.
  • Graney, Ch.M. (2023). Na początku. Rycerze Kolumba. https://www.kofc.org/pl/news-room/columbia/2023/april/in-the-beginning.html
  • Grochowska, I. (2023). Wiara i rozum w jedności prawdy w myśli św. Tomasza z Akwinu i św Jana Pawła II. W XXV rocznicę ogłoszenia encykliki Fides et Ratio. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, nr 4(56)2023.
  • Habermas, J. (1987). Aspekty racjonalności działania. W: A.M. Kaniowski, A. Szahaj (red.), Wokół teorii krytycznej. Warszawa: Wydawnictwo Kolegium Otryckiego.
  • Hałaczek, B. (1991). "Oddolna" antropologia filozoficzna P. Teiharda de Chardin i J. Mo-noda. Studia Philosophiae Christianae, nr 27(1991)2, 179–191.
  • Hetmański, M. (2009). Problem wiedzy niepewnej w koncepcji racjonalności ograniczonej. W: Z. Drozdowicz, Z. Melosik, S. Sztajer (red.). O racjonalności w nauce i w życiu spo-łecznym. Poznań: Wydawnictwo UAM, 157–174.
  • Jan Paweł II. (1998). Fides et ratio [Encyklika].
  • Jan Paweł II. (1996). Orędzie życia. Przesłanie Ojca Świętego do członków Papieskiej Aka¬demii Nauk (22 października 1996 r.). W drodze, nr 9 (1997), 43–46.
  • Marek Aureliusz. (2001). Rozmyślania. Warszawa: PWN.
  • Nietzsche, F. (2017). Wola mocy. Kraków: Wydawnictwo Vis-à-Vis Etiuda.
  • Orlik, P. (2020). O diatrybach Epikteta jako źródle inspiracji dla współczesnych poszukiwań tożsamościowych z perspektywy możliwości konstytuowania tożsamości w aktach anty¬cypacji indyferencji. Sensus Historiae, Vol. XL (2020/3) 31–50.
  • Kaczmarek T. (2014). Racjonalny charakter wiary według św. Augustyna. Vox Patrum, 34(2014) t. 61, 427–440.
  • Penzias, A., Wilson, R. (1978). The cosmic microwave background. Physics Bulletin, vol. 29, No. 12, 564.
  • Puddister, M. (2023). Neurotheology explores religion as activity of the brain. Anglican Journal. https://anglicanjournal.com/neurotheology-explores-religion-as-activity-of-the-brain/
  • Ratzinger, J. (1994). Wprowadzenie w chrześcijaństwo. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
  • Ratzinger, J. (1995). In the Beginning: A Catholic Understanding of the Story of Creation and the Fall. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company.
  • Ratzinger J. (2005a). Patrzeć na Chrystusa. Kraków: Wydawnictwo Salwator.
  • Ratzinger, J. (2005b). Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a inne religie. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
  • Ratzinger, J. (2012). Opera Omnia. Głosiciele Słowa i słudzy Waszej radości. Lublin: Wy-dawnictwo KUL.
  • Solecka-Karczewska, I. (2010). Ujęcie prawdy w pismach Tomasza z Akwinu w kontekście zgodności rozumu i wiary. Katedra Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej. https://katedra.uksw.edu.pl/posiedzenia/19pos.htm
  • Sołtysiak, M. (2019). Próba przezwyciężenia doktryny podwójnej prawdy przez Galileusza. Humaniora. Czasopismo internetowe, Nr 4 (28)2019, 17–38.
  • Słupek, R. (2012). Cel i formy dialogu międzyreligijnego według Benedykta XVI. Wrocławski Przegląd Teologiczny, nr 20/2, 67–82.
  • Tarasiewicz, P. (2008). Jan Paweł II wobec ewolucjonizmu. W: M. Krępiec (red.). Ewolucjonizm czy kreacjonizm. Lublin: Wydawnictwo KUL, 207–222.
  • Wożniak, J. (2018). Niezbywalność prawdy a cnota tolerancji w dialogu międzykulturowymi międzyreligijnym w pismach Josepha Ratzingera-Benedykta XVI. Studia Gdańskie, tom 42(2018), 175–187.
  • Wójtowicz, R. (2009). Homo consummatum. W: Z. Drozdowicz, Z. Melonik, S. Sztajer (red.). O racjonalności w nauce i w życiu społecznym. Poznań: Wydawnictwo UAM, 175–190.
  • Zawadzka, S. (2006). Elementy racjonalizmu w empiryzmie Johna Locke'a. Studia Philo-sophiae Christianie, 42/1, 204--222.
  • Zybertowicz, A., Zybertowicz, K. (2024). AI Eksploracja. Warszawa: Wydawnictwo Zona Zero.