Türkiye'de Doğum Korkusunun Yönetiminde Kullanılan Girişimlerin Etkisini Değerlendiren Tez Çalışmalarının İncelenmesi

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de doğum korkusu yönetiminde kullanılan girişimlerin etkisini değerlendirmek üzere yapılmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Çalışmada Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan tezler, 10-15 Mart 2023 tarihleri arasında herhangi bir yıl sınırlamasına gidilmeden Türkçe “doğum korkusu”, “doğum korkusu yönetimi” ve “gebelik” anahtar kelimeleri farklı kombinasyonlarda kullanılarak taranmıştır. Çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Dâhil edilme kriterleri olarak, tam metnine erişilebilen, doğum korkusu yönetimi için gebelik döneminde müdahalelere başlanan, deney ve kontrol gruplu olarak gerçekleştirilen randomize kontrollü, deneysel ve yarı deneysel çalışmalar olması belirlenmiştir.

Bulgular: Çalışma kapsamına dâhil edilen 17 tezin 2011-2022 tarihleri arasında yapılmış olduğu, 4’ü yüksek lisans ve 13’ü doktora tezidir. İncelenen tezlerin tamamı deney ve kontrol gruplarından oluşmuştur. Tezlerin araştırma desenini randomize kontrollü çalışma, deneysel çalışma ve yarı deneysel çalışma oluşturmuştur. Tezlerin yapıldığı bilim dallarına göre 8’i Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği, 2’si Hemşirelik, 6’ı Ebelik, 1’i Klinik Psikoloji bölümünde yapıldığı görülmüştür. Doğum korkusu yönetimi için kullanılan girişimler bütün tezlerde gebelik döneminde uygulanmış ve sıklıkla doğuma hazırlık eğitimleri kullanılmıştır. Doğum korkusu düzeyini belirlemek için gebelikte üç, doğum sonu dönemde iki farklı ölçüm aracı kullanılmıştır.

Sonuç: Son yıllarda doğum korkusunun yönetiminde doğuma hazırlık eğitimleri ile birlikte psiko-eğitim, bilişsel davranış terapisi, haptoterapi, Hypnobirthing-Mongan yöntemi, sanat terapisi, motivasyonel görüşme, bireysel danışmanlık gibi pek çok farklı müdahale kullanılmaktadır. İncelenen tezlerin sonuçlarına göre tezlerin tamamında müdahale alan gruplarda doğum korkusu puan ortalamasında istatistiksel olarak anlamlı bir azalma olduğu belirlenmiştir. Ancak yöntemlerin etkinliğini değerlendiren ve farklı yöntemlerin bir arada kullanılarak doğum korkusunun değerlendirildiği daha fazla kanıt düzeyi yüksek randomize kontrollü çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.