Published December 31, 2021 | Version v1
Book chapter Open

Wprowadzenie, czyli dlaczego warto badać kariery kryminalne oraz jak można to robić

Creators

  • 1. ILS PAS

Description

W każdym społeczeństwie istnieje grupa osób, które można określić mianem „chronicznych przestępców”. Różne badania pokazują, że tak scharakteryzować można ok. 5–10% osób, które dopuszczają się czynów karalnych. Istnienie wielokrotnych przestępców jest poważnym problemem, a ich działalność budzi zaniepokojenie społeczne. Stąd istotne jest regularne badanie tej grupy osób, zwłaszcza w kontekście nieustająco zmieniającego się świata. Im większą i bardziej aktualną zgromadzimy wiedzę o przyczynach ich pozostawania w przestępczości, tym skuteczniej będziemy na nią reagować i dążyć do przerwania ich karier kryminalnych.

Files

01 - Witold Klaus, Dagmara Woźniakowaska-Fajst. Wprowadzenie, czyli dlaczego warto badać kariery kryminalne oraz jak można to robić.pdf

Files (289.7 kB)

Additional details

References

  • T.E. Moffitt, Adolescence-limited and life-course-persistent antisocial behavior: A developmental taxonomy, "Psychological Review" 1993, t. 100, nr 4, s. 674-701.
  • S. Glueck, E.T. Glueck, Criminal Careers in Retrospect, The Commonwealth Fund, New York 1943.
  • A.R. Piquero, D.P. Farrington, A. Blumstein, Key Issues in Criminal Career Research: New Analyses of the Cambridge Study in Delinquent Development, Cambridge University Press, New York 2007; R.J. Sampson, J.H. Laub, Crime and deviance in the life course: The salience of adult social bonds, "American Sociological Review" 1990, t. 55, nr 5, s. 609–627, https://doi.org/10.2307/2095859.
  • Zob. I. Rzeplińska, Historia badań karier kryminalnych w kryminologii polskiej w niniejszej pracy zbiorowej (DOI: 10.5281/zenodo.5590283).
  • W prawie karnym "recydywa" jest ściśle zdefiniowana w art. 64 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks Karny, tj. Dz.U. 2020, poz. 1444 z późn. zm. O sensie istnienia tego przepisu z punktu widzenia kryminologii zob. I. Rzeplińska, Pa, pa recydywo!!! O bezsensie regulacji odpowiedzialności karnej w warunkach recydywy specjalnej, [w:] P. Kardas, W. Wróbel, T. Sroka (red.), Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzej Zolla, t. 2, Wolters Kluwer, Warszawa 2012, s. 1503–1516. Termin ten jest używany także przez kryminologów i kryminolożki w oderwaniu od definicji z kodeksu karnego. Określa się nim po prostu ponowne popełnienie przestępstwa czy nawet (w przypadku nieletnich) czynu karalnego; por. Z. Ostrihanska, Prognoza recydywy u nieletnich przestępców oraz wyniki badań prognostycznych 180 recydywistów w wieku 1516 lat, "Archiwum Kryminologii" 1965, t. III, s. 121–281, https://doi.org/10.7420/AK1965C; R. Szczepanik, Znaczenie doświadczenia pobytu w więzieniu dla dynamiki karier przestępczych recydywistów. Perspektywa interakcyjna, "Archiwum Kryminologii" 2019, t. XLI, nr 1, s. 65–123, https://doi.org/10.7420/AK2019C.
  • D.P. Farrington J.W. Coid, L.M. Harnett, Criminal Careers up to Age 50 and Life Success up to Age 48: New Findings from the Cambridge Study in Delinquent Development, Home Office Research, Development and Statistics Directorate, London 2006; P.O. Wikström, D. Butterworth, Adolescent Crime. Individual Differences and Lifestyles, Willan Publishing, Cullompton 2006.
  • S. Glueck, E.T. Glueck, 500 Criminal Careers., Alfred A. Knopf, New York 1930; S. Glueck, E.T. Glueck, Criminal Careers in Retrospect…, op.cit.
  • R.J. Sampson, J.H. Laub, Crime in the Making: Pathways and Turning Points through Life, Harvard University Press, Cambridge 1995.
  • H.J. Schneider, Przyczyny przestępczości. Nowe aspekty międzynarodowej dyskusji o teoriach kryminologicznych, "Archiwum Kryminologii" 1998, t. XXIII–XXIV, s. 13–44, https://doi.org/10.7420/AK1997-1998A.
  • T.E. Moffitt, Adolescence-limited…, op.cit.; T.E. Moffitt, Life-course-persistent versus adolescence-limited antisocial behavior, [w:] D. Cicchetti, D.J. Cohen (red.), Developmental Psychopathology: Theory and Method, Wiley, New York 2006.
  • M. DeLisi, Career Criminals in Society, SAGE Publications, Thousand Oaks 2005.
  • H. Kołakowska, Nieletni recydywiści. Wyniki badań 500 nieletnich recydywistów, "Archiwum Kryminologii" 1960, t. I, s. 55–112, https://doi.org/10.7420/ AK1960B.
  • Z. Ostrihanska, Prognoza recydywy.., op.cit.
  • S. Szelhaus, Przestępczość 100 młodocianych recydywistów w okresie od 18 r.ż. do ukończenia 2528 lat (wyniki badań katamnestycznych), "Archiwum Kryminologii" 1965, t. III, s. 97–120, https://doi.org/10.7420/AK1965B; S. Szelhaus, Młodociani recydywiści. Społeczne czynniki procesu wykolejania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  • Z. Ostrihanska, D. Wójcik, Młodzież nieprzystosowana społecznie (badania katamnestyczne), "Archiwum Kryminologii" 1989, t. XVI, s. 141–188, https:// doi.org/10.7420/AK1989C.
  • E. Żabczyńska, Przestępczość dzieci, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
  • H. Kołakowska-Przełomiec, Przestępczość i nieprzystosowanie społeczne nieletnich w genezie przestępczości dorosłych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław- Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977.
  • H. Kołakowska-Przełomiec, Nieletni sprawcy zbrodni (początki kariery przestępczej), Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1990.
  • W. Klaus, Dziecko przed sądem. Wymiar sprawiedliwości wobec przestępczości młodszych nieletnich, WAiP, Warszawa 2009.
  • I. Rzeplińska, Sylwetki społeczne nieletnich – późniejszych dorosłych sprawców przestępstw, "Archiwum Kryminologii" 2008, t. XXIX–XXX, s. 409–415, https:// doi.org/10.7420/AK2007-2008AF.
  • I. Rzeplińska, Kariery kryminalne nieletnich sprawców przestępstw, "Archiwum Kryminologii" 2013, t. XXXV, s. 79–94, https://doi.org/10.7420/AK2013C.
  • 22 D. Woźniakowska-Fajst, Nieletnie dziewczęta 10 lat później – badania katamnestyczne, "Archiwum Kryminologii" 2011, t. XXXIII, s. 163–195, https://doi. org/10.7420/AK2011E.
  • Ostatecznie, po scaleniu wszystkich baz i usunięciu tzw. dubli (powtarzających się osób w różnych bazach), a także usunięciu z bazy osób, w przypadku których występowały duże braki danych, do dalszych badań wykorzystaliśmy rekordy 2397 nieletnich.
  • Szczegóły w tym zakresie zob. tabela 1 w rozdziale M. Szuleckiej, Docieranie do informacji o aktywności przestępczej jednostek – metodologiczne aspekty badań własnych nad karierami kryminalnymi w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/ zenodo.5590289).
  • Szczegółowe informacje o liczbie osób poddanych kolejnym etapom badawczym zawiera tabela 6 w rozdziale M. Szuleckiej, Docieranie do informacji…, op.cit.
  • Szczegółowy opis wszystkich kolejnych kroków badawczych, które podejmowaliśmy, zob. ibidem.
  • M. Grzyb, Kryminologia narracyjna, [w:] E. Drzazga, M. Grzyb (red.), Nowe kierunki w kryminologii, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 2018, s. 135-146; M. Muskała, "Odstąpienie od przestępczości" w teorii i praktyce resocjalizacyjnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2016, s. 159–161.
  • L. Presser, The narratives of offenders, "Theoretical Criminology" 2009, t. 12, nr 2, s. 178, 191, https://doi.org/10.1177/1362480609102878.
  • J.B. Helfgott i in., "If someone would have showed me": Identifying pivotal points in pathways to crime and incarceration through prisoner self-narratives, "International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology" 2020, t. 64, nr 6–7, s. 612–613, https://www.doi.org/10.1177/0306624X19867562.
  • S. Maruna, Making Good: How Ex-Convicts Reform and Rebuild Their Lives, American Psychological Association, Washington D.C. 2001, s. 8.
  • Por. np. V. van Koppen, E. Rodermond, A. Blokland, Waxing and waning: periods of intermittency in criminal careers, "Journal of Developmental and Life- Course Criminology" 2020, t. 6, nr 1, s. 22.
  • L. Presser, The narratives of offenders…, op.cit., s. 180–181.
  • S. Sandberg, What can "lies" tell us about life? Notes towards a framework of narrative criminology, "Journal of Criminal Justice Education" 2010, t. 21, nr 4, s. 447–465, https://doi.org/10.1080/10511253.2010.516564.
  • S. Farrall, A. Bottoms, J. Shapland, Social structures and desistance from crime, "European Journal of Criminology" 2010, t. 7, nr 6, s. 552–553.
  • E. Goffman, Spotkania. Dwa studia z socjologii interaktywnej, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010.
  • R. Szczepanik, Stawanie się recydywistą. Kariery instytucjonalne osób powracających do przestępczości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015, s. 267, 261–267, 356–373.
  • C. Carlsson, Using 'turning points' to understand processes of change in offending notes from a Swedish study on life courses and crime, "The British Journal of Criminology" 2012, t. 52, nr 1, s. 2, 7, https://doi.org/10.1093/bjc/azr062.
  • Więcej w rozdziale: J. Włodarczyk-Madejska, D. Wzorek, Różne drogi, różne wzory. Typologie trajektorii przestępczych w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/ zenodo.5590304).
  • Więcej w rozdziale: K. Buczkowski, P. Wiktorska, Struktura przestępczości dawnych nieletnich sprawców czynów karalnych w okresie ich dorosłości – pokolenie transformacyjne i milenijne w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590293).
  • Zob. O. Wanicka, D. Woźniakowska-Fajst, Bez korzeni, bez skrzydeł. Czynniki ryzyka w ocenie chronicznych przestępców w niniejszej publikacji.
  • Zob. W. Klaus, Sidła i udręki, czyli co stoi na przeszkodzie procesu odchodzenia od przestępczości? w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590312).
  • Zob. K. Buczkowski, P. Wiktorska, Kariery kryminalne – problem definicji w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590221).
  • A. Edelstein, Rethinking conceptual definitions of the criminal career and serial criminality, "Trauma, Violence & Abuse" 2016, t. 17, nr 1, s. 62–71, https:// www.doi.org/ 10.1177/1524838014566694.
  • D.P. Farrington, Criminal career research in the United Kingdom, "The British Journal of Criminology" 1992, t. 32, nr 4, s. 532, http://troublesofyouth. pbworks.com/f/Crim+Careers+research+in+the+UK.pdf [dostęp: 24.11.2021].
  • Styl ten opisał szczegółowo Glenn Walters i w jego ramach popełnianie przestępstw jest tylko jednym i stosunkowo drobnym elementem całego zestawu zachowań danej osoby – B. Toroń, Przestępczość skazanych kobiet i mężczyzn w perspektywie biograficznej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013, s. 45–48.
  • E. Goffman, Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, s. 66 i nast.
  • C. Carlsson, J. Sarnecki, An Introduction to Life-Course Criminology, SAGE, Los Angeles 2015, s. 11.
  • Por. tabela 6 w rozdziale J. Włodarczyk-Madejskiej i D. Wzorka, Różne drogi, różne wzory…, op.cit.
  • A. Blumstein, J. Cohen, J.A. Roth, C.A. Visher, Introduction: Studying criminal careers, [w:] A. Blumstein, J. Cohen, J.A. Roth, C.A. Visher (red.), Criminal Careers and "Career Criminals", National Academy Press, Washington D.C 1986, s. 12–14.
  • Por. wykres 1 w rozdziale J. Włodarczyk-Madejskiej i D. Wzorka, Różne drogi, różne wzory…, op.cit.
  • Ibidem.
  • Zob. D. Woźniakowska-Fajst, Kariery kryminalne kobiet w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590306).
  • J.H. Laub, R.J. Sampson, Understanding desistance from crime, "Crime and Justice" 2001, nr 28, s. 1–69, https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/3226958/ Sampson_UnderstandingDesistance.pdf [dostęp: 24.11.2021].
  • K. Buczkowski, P. Wiktorska, Kariery kryminalne…, op.cit.
  • J. Włodarczyk Madejska, D. Wzorek, Jak badać aktywność przestępczą w toku życia? Perspektywa teoretyczna w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590255).
  • I. Rzeplińska, Historia badań…, op.cit.
  • M. Szulecka, Docieranie do informacji…, op.cit.
  • K. Buczkowski, P. Wiktorska, Struktura przestępczości…, op.cit.
  • J. Włodarczyk-Madejska, D. Wzorek, Jak długo i jak dużo? Analiza empiryczna aktywności przestępczej w toku życia badanych w niniejszej publikacji (DOI: 10.5281/zenodo.5590297).
  • J. Włodarczyk-Madejska, D. Wzorek, Różne drogi, różne wzory…, op.cit.
  • D. Woźniakowska-Fajst, Kariery kryminalne kobiet..., op.cit.
  • O. Wanicka, D. Woźniakowska-Fajst, Bez korzeni, bez skrzydeł…, op.cit.
  • W. Klaus, Sidła i udręki…, op.cit.