Kwestia polska w ujęciu intelektualistów rosyjskich XIX i początku XX wieku

The article presents the views of Russian intellectuals of the 19th and early 20th centuries (Petr J. Chaadayev, Boris N. Chicherin, Vladimir P. Solovyov, Grigory N. Trubetskoy, Alexander N. Pypin) on solving the Polish question. According to the study, the so-called Polish question appears as a serious and multifaceted problem, understood in various ways by individual circles of society and authorities. The views of M. Zdziechowski, a linguist, journalist and social activist little known in Russia, are presented. He was a Russian subject of Polish origin who maintained close contacts with the above-mentioned representatives of Russian science of that time. The article cites Zdziechowski's views on the variants of solving the Polish syndrome proposed by Russian intellectuals, as well as the reasons for the impossibility of implementing their projects in practice in the realities of the Russian Empire. Unexpected developments made the problem obsolete. The regaining of Polish independence naturally finished all discussions. Addressing the issue of ethnic minorities in the territory of the Russian Empire by Russian scientists can be considered a demonstration of scientific independence and humanitarian care for citizens.

W artykule przedstawiono poglądy rosyjskich intelektualistów XIX i początku XX wieku (Piotra J. Czaadajewa, Borysa N. Cziczerina, Włodzimierza S. Sołowjowa, Grigorija N. Trubeckiego, Aleksandra N. Pypina) w kwestii rozwiązania sprawy polskiej. Jak wynika z opracowania, tzw. sprawa polska stanowiła problem poważny i wieloaspektowy, a przez poszczególne kręgi społeczeństwa i władzy rozumiana była na różne sposoby. Prezentowane zostały poglądy mało znanego w Rosji językoznawcy, publicysty i działacza społecznego M. Zdziechowskiego; rosyjskiego poddanego polskiego pochodzenia, utrzymującego bliskie kontakty z wymienionymi wyżej przedstawicielami nauki rosyjskiej owych czasów. W artykule przywołano sądy Zdziechowskiego w związku z proponowanymi przez intelektualistów rosyjskich wariantami rozwikłania polskiego syndromu, jak również przyczyny niemożności praktycznej realizacji ich projektów w realiach Imperium Rosyjskiego. Nieoczekiwany rozwój wydarzeń doprowadził do dezaktualizacji problemu. Restytucja państwa polskiego siłą rzeczy ucięła wszelkie dywagacje na ten temat. Podejmowanie, przez uczonych rosyjskich, zagadnienia mniejszości etnicznych na terenach Imperium Rosyjskiego można uznać za przejaw naukowej niezależności i humanitarnej troski o obywateli.