Published December 27, 2020 | Version v1
Journal article Open

Nie tylko pochwała rodu – o znaczeniu ramy wydawniczej "Komedyj i tragedyj" Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w upamiętnieniu pierwszej polskiej dramatopisarki (Not only praise for the family – on the significance of front matter and end matter of the "Komedyje i tragedyje" [Comedies and Tragedies] by Franciszka Urszula Radziwiłłowa in commemorating the first Polish female playwright)

  • 1. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

Description

The article is an analysis of the function of elements of front matter and end matter in the collection of sixteen plays by Franciszka Urszula Radziwiłłowa. The collection was published shortly after the death of the author, thanks to the efforts of her assistant, Jakub Fryczyński, who actively supported the Princess at Nesvizh in her theatrical undertakings for many years. Published in 1754 and dedicated to the aristocrat’s daughters, the tome was the second consecutive initiative aiming at sharing Radziwiłłowa’s literary work with a wider audience. The first attempt was undertaken still in the author’s lifetime, and abandoned for reasons unknown to us today. An analysis of the dedication and foreword for the reader allows one to characterise the role of these elements in a publishing undertaking which was unusual for its time, depicting a member of a great aristocratic family not as a wife, mother, or respected matron, but as a learned woman, a bibliophile and, most of all, a writer.

Files

13_Maciejewska.pdf

Files (757.4 kB)

Name Size Download all
md5:444b84ad6e45ad1df3118804e1bd4daf
757.4 kB Preview Download

Additional details

References

  • Radziwiłł M. K., Diariusz, Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, dział VI, sygn. 80-IIa.
  • Radziwiłłowa F. U., Komedyje i tragedyje przednio-dowcipnym wynalazkiem, wybornym wiersza kształtem, bujnością rzeczy i poważnymi przykładami znamienite […]. Na wspaniałym teatrum książęcym w Nieświeżu, sprawą najzacniejszych dam i najzacniejszych kawalerów na widok nieraz pokazane […], [Żółkiew] 1754, egz. Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. 4.22.1.1.
  • Dąbrowski S., O panegiryku, "Przegląd Humanistyczny" 1965, nr 3.
  • Dedykacja w książce dawnej i współczesnej, red. R. Ocieczek, A. Sitkowa, Katowice 2006.
  • Dymnicka-Wołoszyńska H., Radziwiłł Michał Kazimierz zwany Rybeńko h. Trąby, w: Polski słownik biograficzny, t. 30, red. E. Rostworowski, Wrocław 1987.
  • Fesser D., Nieznany wiersz Anny z Mycielskich Radziwiłłowej, "Terminus" 2016, z. 3.
  • Judkowiak B., Formacja umysłowa sawantki połowy wieku (świat książek i środowisko literackie Franciszki Urszuli Radziwiłłowej), w: Kultura literacka połowy XVIII wieku w Polsce. Studia i szkice, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1992.
  • Judkowiak B., Franciszka Urszula Radziwiłłowa (1705‒1753), w: Pisarze polskiego oświecenia, t. I, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, Warszawa 1992, s. 66-89.
  • Judkowiak B., Franciszka Urszula Radziwiłłowa – w poszukiwaniu własnego głosu. Propozycje interpretacyjne, dokumentacyjne i edytorskie, Poznań 2013.
  • Judkowiak B., "Inny głos?" Wokół ekspresji kobiecości w utworach Franciszki Urszuli Radziwiłłowej, w: Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska, K. Stasiewicz, Olsztyn 2008.
  • Judkowiak B., Słowo inscenizowane. O Franciszce Urszuli Radziwiłłowej – poetce, Poznań 1992.
  • Judkowiak B., Użalenie się i wyznanie – do szuflady!, "Polonistyka" 2011, nr 1.
  • Judkowiak B., Wzgardzony wielogłos. Kultura teatralna czasów saskich, Poznań 2007.
  • Judkowiak B., Z dziejów drukarni nieświeskiej, "Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica" 1994, R. VI.
  • Judkowiak B., Z dziejów teatru nieświeskiego. U początków teatru, "Pamiętnik Teatralny" 1990, z. 3–4.
  • Konopczyński W., Jakub Fryczyński (1720 – po 1788), w: Polski słownik biograficzny, t. 7, red. W. Konopczyński, Kraków–Wrocław 1958.
  • Krzywy R., Dusza rogata. Autobiograficzny wiersz Anny Ludwiki z Mycielskich Radziwiłłowej, "Pamiętnik Literacki" 2018, z. 4.
  • Krzyżanowski J., Talia i Melpomena w Nieświeżu. Twórczość U.F. Radziwiłłowej, w: Teatr Urszuli Radziwiłłowej, oprac. i posłowie K. Wierzbicka, Warszawa 1961.
  • Łachacz K., Pokaż całemu światu, że mnie cokolwiek kochasz. O sposobach wyrażania uczuć w listach Franciszki Urszuli z Wiśniowieckich Radziwiłłowej do męża Michała Kazimierza Radziwiłła Rybeńki, Warszawa 2017.
  • Maciejewska I., Kobiety czasów saskich z piórem w ręku, "Prace Literaturoznawcze" 2015, nr 3.
  • Maciejewska I., Między uległością a poczuciem własnej wartości – kobiety czasów saskich z piórem w ręku, w: Tożsamość kobiet w Polsce. Interpretacje, t. 1: Od czasów najdawniejszych do XIX wieku, red. I. Maciejewska, Olsztyn 2016.
  • Maciejewska I., Miłość i erotyzm w piśmiennictwie czasów saskich, Olsztyn 2013.
  • Maciejewska I., Matrony i kawalerowie służący Ojczyźnie – portrety członków familii Radziwiłłów z przemilczeniem w tle, "Napis" 2013, seria XIX: Album rodzinny z traumą w tle.
  • Maciejewska I., Za cóż chwalić niewiastę? Ewolucja konwencji panegirycznej w ramie wydawniczej edycji czasów saskich, w: Panegiryk jako element życia literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, red. M. Sulejewicz-Nowicka, Z. Gruszka, wstęp M. Wichowa, Łódź 2013.
  • Mazurkowa B., Literacka rama wydawnicza dzieł Franciszka Dionizego Kniaźnina, Katowice 1993.
  • Miszalska J., "Kolloander wierny" i "Piękna Dianea". Polskie przekłady włoskich romansów barokowych w XVII wieku i w epoce saskiej na tle ówczesnych teorii romansu i przekładu, Kraków 2003.
  • Ocieczek R., O różnych aspektach badań literackiej ramy wydawniczej, w: O literackiej ramie wydawniczej w książkach dawnych, red. eadem, Katowice 1990.
  • Ocieczek R., "Sławorodne wizerunki". O wierszowanych listach dedykacyjnych z XVII wieku, Katowice 1982.
  • Przedmowa w książce dawnej i współczesnej, red. R. Ocieczek, przy współudziale R. Ryby, Katowice 2002.
  • Partyka J., "Żona wyćwiczona". Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2004.
  • Popiołek B., Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003.
  • Sajkowski A., Michasieńko i Franusia, w: idem, Od "Sierotki" do "Rybeńki", Poznań 1965.
  • Sajkowski A., "Nicht bardzi kochać nade mnie nie może…", w: idem, Staropolska miłość. Z dawnych listów i pamiętników, Poznań 1981.
  • Sajkowski A., Repertuar teatrów ks. Urszuli Franciszki i Michała Kazimierza Radziwiłłów z l. 1740–1762, w: W. Rzewuski, Tragedie i komedie, oprac. i wstępem poprzedziła J. Majerowa, Warszawa 1962.
  • Sajkowski A., Z dziejów teatru nieświeskiego (1748–1762), "Pamiętnik Teatralny" 1961, z. 3.
  • Siwek B., Obraz Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w dramacie Siarhieja Kavaloua "Franciszka, abo Navuka kachannia", http://doczz.pl/doc/1940816/pracy-kafedry---kamunikat.org (stan z 30 sierpnia 2020 r.).
  • Sołczyk B., O wypowiedziach zalecających w edycjach dramatów autorek z pierwszej połowy XIX wieku, w: Wypowiedzi zalecające w książce dawnej i współczesnej, red. M. Jarczykowa, B. Mazurkowa, z udziałem M. Marcinkowskiej, Katowice 2015.
  • Stasiewicz K., Zmysłowa i elokwentna prowincjuszka na staropolskim Parnasie. Rzecz o Drużbackiej i nie tylko…, Olsztyn 2011.
  • Taylor-Terlecka N., Kwartet na trąby – krnąbrna Teofila z rodziną w tle, w: Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska, K. Stasiewicz, Olsztyn 2008.
  • Tazbir J., Pasek jako kronikarz XVII wieku, w: Jan Chryzostom Pasek jako kronikarz XVII wieku. Materiały z sesji popularnonaukowej, Rawa Mazowiecka 28.06.1987, red. A. Wyrobisz, Rawa Mazowiecka 1987.
  • Widacka H., Michał Żukowski i jego ilustracje do dzieła księżnej Urszuli Radziwiłłowej, "Rocznik Biblioteki Narodowej" 1994–1995, R. XXX–XXXI.