Published January 1, 2019 | Version v1
Journal article Open

Rocznice narodowe jako medium pamięci kulturowej [National anniversaries as a medium of cultural memory]

  • 1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Description

The article aims to answer several questions: can Polish national anniversaries (from the 19th Century to 1914) be treated as a medium of cultural memory? To what extent can the concept of cultural memory be a useful tool for analysing anniversaries? Do societies remember the national anniversaries, and how do they remember them? The starting point are the concepts of the cultural memory studies researchers. The discussion refers to the ideas on, inter alia, the ways in which cultural memory operates (including the concepts of Aleida Assman and Astrid Erll, as well as the analyses by Paul Connerton). Utilising these studies has enabled an illustration of the issues related directly to the conventions and indicators of anniversaries (here, especially: collective memory, cultural memory and canon, media of collective memory, myth and ritual, ceremonies of remembrance, cultural performances, popular literature / culture and the memory of cultures). Theoretical discussions have been based on examples from the second half of 19th Century and early 20th Century (the press, anniversary pamphlets, anniversary handbooks, printed annotations for transparencies, and finally series of slides). The proposed chronological framework has allowed a depiction of the constancy of commemorative rituals and an examination of specific displays of anniversary celebrations (for example, the cult of heroes of the sword – text dated 19th Century to early 20th Century; among others, Sobieski, Kościuszko, Mickiewicz, Słowacki).

Files

16_Piotrowska.pdf

Files (190.9 kB)

Name Size Download all
md5:ef2d915eb7bc2adb7ece843fb058a737
190.9 kB Preview Download

Additional details

References

  • Assmann A., O medialnej historii pamięci kulturowej, tłum. K. Sidowska, w: eadem, Między historią a pamięcią. Antologia, red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
  • Assmann A., Was sind kulturelle Texte?, w: Literaturkanon – Medienereignis – kultureller Text: Formen interkultureller Kommunikation und Übersetzung, red. A. Poltermann, E. Schmidt, Berlin 1995.
  • Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, red. R. Traba, Warszawa 2008.
  • Assmann J., Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, tłum. S. Dyroff, R. Żytyniec, "Borussia. Kultura – Historia – Literatura" 2003, nr 29.
  • [b.a.], O Adamie Mickiewiczu w pięćdziesiątą rocznicę zgonu poety (1855–1905). Opowiedział J. A. S., Cieszyn 1935.
  • Bończa-Tomaszewski N., Źródła narodowości. Powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław 2006.
  • Borzyszkowska-Szewczyk M., Kilka refleksji o dynamice i porządku dyskursu pamięcioznawczego, "Studia Kulturoznawcze" 2017, nr 1.
  • Cejrowski F., Święty Adam. Powiastka, w: Szlakiem wieszcza. Pamiątka drugiego dnia wstrzemięźliwości i ofiary urządzonego w rocznicę śmierci Adama Mickiewicz dnia 26-go listopada 1916, Poznań 1916.
  • Connerton P., Jak społeczeństwa pamiętają, tłum. i wstęp M. Napiórkowski, Warszawa 2012.
  • "Czytelnia Ludowa. Kwartalnik Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu".
  • "Dziennik Poznański" 1899, nr 48.
  • Erll A., Kultura pamięci. Wprowadzenie, tłum. A. Teperek, posłowie i red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2018.
  • Erll A., Literatura jako medium pamięci kulturowej, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
  • Grzęda E., "Będziesz z chlubą wskazywać synów twoich groby…": mitologizacja mogił bohaterów w literaturze i kulturze polskiej lat 1795–1863, Wrocław 2011.
  • Jankowska M., Media pamięci. Tekst kulturowy i jego transpozycje, "Studia Kulturoznawcze" 2017, nr 1.
  • Jaworska J., Moda żałobna przed wybuchem powstania styczniowego, "Przegląd Humanistyczny" 2013, t. 57, nr 1.
  • Jedynak B., Dziedzictwo obyczaju narodowego Polaków, Lublin 2004.
  • Kolankiewicz L., Antropologia widowisk: subdyscyplina czy nowa perspektywa antropologii kulturowej?, "Kultura Współczesna" 2007, nr 1.
  • Kolankiewicz L., Wstęp: ku antropologii widowisk, w: Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. A. Chałupnik, W. Dudzik, M. Kanabrodzki, L. Kolankiewicz, Warszawa 2005.
  • Micińska M., Między Królem Duchem a mieszczaninem: obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890–1914), Wrocław 1995.
  • Molenda P., Méthode mnémonique polonaise. Antoni Jaźwiński (1789–1870) i jego sztuka pamięci, Poznań 2013.
  • Leyko M., Teatr Maxa Reinhardta i niemiecka kultura święta, "Performer" 2017, nr 13.
  • Leyko M., Teatralizacja życia publicznego w Niemczech w XIX wieku, w: Teatr masowy – teatr dla mas, red. M. Leyko, Łódź 2011.
  • Napiórkowski M., Do czego służą nam rocznice?, https://mitologiawspolczesna.pl/do-czego-sluza-rocznice/ (stan z 17 lipca 2019 r.).
  • [Nawrowski E.], Wspomnienia z wycieczki do Lwowa przez Ewana, "Dziennik Poznański" 1894, nr 215.
  • Olaveson T., Collective Effervescence and Communitas: Processual Models of Ritual and Society in Emile Durkheim and Victor Turner, "Dialectical Anthropology" 2001, nr 26.
  • Pakier M., Saryusz-Wolska M., Media pamięci, hasło w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Warszawa 2014.
  • Pamięć, język a dyskursy medialne [z prof. A. Erll, prof. B. Witosz i prof. R. Trabą rozmawia W. Czachur, tłum. W. Czachur], "Tekst i Dyskurs" 2014, z. 7, s. 12, http://docplayer.pl/67394986-Pamiec-jezyka-dyskursy-medialne-rozmowa-z-prof-astrid-erll-prof-bozena-witosz-i-prof-robertem-traba.html (stan z 17 lipca 2019 r.).
  • Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
  • Piotrowska M., Narodowe widowiska kulturowe. Uroczystości żałobne i rocznicowe w Wielkopolsce [1815– –1914], Poznań 2011.
  • Piotrowska M., Wiek XIX w obrazach świetlanych, "Wiek XIX" R XI (LIII) 2018.
  • "Przegląd Oświatowy. Miesięcznik Towarzystwa Czytelni Ludowych".
  • Saryusz-Wolska M., Posłowie. Wędrówki pamięci według Astrid Erll, w: A. Erll, Kultura pamięci. Wprowadzenie, tłum. A. Teperek, posłowie i red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2018.
  • Skórzyńska I., Muzeum historyczne: teatr – widowisko, aktor – świadek, w: Historia polski od-nowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości, red. R. Kostro, K. Wóycicki, M. Wysocki, Warszawa 2014.
  • Szacka B., Historia i pamięć zbiorowa, w: eadem, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
  • Szacka B., Pamięć zbiorowa, w: Wobec przeszłości – pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, red. A. Szpociński, Warszawa 2005.
  • Szpociński A., Nośniki pamięci, hasło w: Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz- -Wolska, R. Traba, Warszawa 2014.
  • Tabaszewska J., Od literatury jako medium pamięci do poetyki pamięci. Kategoria pamięci kulturowej w badaniach nad literaturą, "Pamiętnik Literacki" 2013, z. 3.
  • Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm, T. Ranger, tłum. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2008.
  • Turner V., Proces rytualny: struktura i antystruktura, tłum. E. Dżurak, wstęp J. Tokarska-Bakir, Warszawa 2010.
  • Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy, red. T. Budrewicz, P. Bukowski, R. Stachura-Lupa, Żarnowiec 2010.
  • Wargacki S., Zbiorowe uniesienie (effervescence collective) i communitas, czyli od Durkheima do Turnera, "Przegląd Kulturoznawczy" 2009, nr 2.
  • Wójcicka M., Media i nośniki pamięci zbiorowej w praktykach wcielania i zapisu, "Forum Socjologiczne" 2015, nr 6.