Da li ima mezolita u Srbiji van Đerdapa? Novi radiokarbonski datumi i dokazi sa nalazišta Magareći mlin i Grabovac-Đurića vinogradi

Sa izuzetkom dobro poznatih mezolitskih nalazišta u Đerdapu, koja pružaju obilje podataka o manje ili više kontinuiranom prisustvu ljudskih zajednica tokom 9500-5500. godina pre n. e., šira teritorija centralnog Balkana predstavlja nepoznanicu u pogledu ljudskog naseljavanja tokom ovog perioda. Fenomen „nedostajućeg mezolita“ dovođen je u vezu sa promenama životne sredine u ranom holocenu, pretpostavkama o malobrojnosti mezolitskih populacija,  mogućnostima očuvanja i vidljivosti mezolitskih staništa, kao i sa nedostatkom adekvatnih istraživanja. Međutim, do određenih saznanja o nedovoljno poznatom mezolitu centralnog Balkana moguće je doći ne samo novim iskopavanjima, već i ponovnim pregledanjem postojećih arheoloških zbirki. U tom pogledu posebno su indikativna ranoneolitska nalazišta, koji svedoče o intenzivnom naseljavanjui/ilivećoj vidljivosti ljudskog prisustva počev od 6000. godina pre n. e. U okviru tekućeg ERC BIRTH projekta datovana je velika serija uzoraka ljudskih i životinjskih kostiju sa ovih nalazišta, koji su se većinom uklapali u očekivani ranoneolitski raspon. Međutim, po jedan uzorak sa nalazišta Magareći mlin (fragment ljudske lobanje) i Grabovac-Đurića vinogradi (kost divljeg govečeta) datovani su u 8. milenijum pre n. e. U ovom radu predstavićemo nove radiokarbonske datume sa Magarećeg mlina i Grabovca, diskutovati o kontekstima nalaza uzorkovanih kostiju, i razmotriti implikacije ovih rezultata za razumevanje problema „nedostajućeg“ mezolita na centralnom Balkanu.