Published December 6, 2021 | Version v1
Journal article Open

Paweł Czenpiński (1755-1793): precursor of the Linnaean classification system in Poland

Creators

  • 1. Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska; UMS PatriNat (OFB-CNRS-MNHN), Muséum nationald'Histoire naturelle, CP 41, 36 rue Geoffroy Saint-Hilaire 75005 Paris, Francja, e-mail: piotrdas@mnhn.fr
  • 2. Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, ul. Wilcza 64, 00-679 Warszawa, Polska, e-mail: kaminskientomo@gmail.com
  • 3. Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, ul. Wilcza 64, 00-679 Warszawa, Polska, e-mail: darek@miiz.waw.pl

Description

The article presents the results of the first comprehensive analysis of the zoological contributions of Paweł Czenpiński – the co-author of the first Polish zoology textbook. Paper highlights the crucial role of Czenpiński in promoting the Linnaean classification system within Polish and European scientific communities. In this context, his doctoral dissertation is revisited while its structure and contents are briefly described. Circumstances concerning the selection of Czenpiński for the correspondent member of the Société Royale de Médecine (Royal Medical Society) in Paris are discussed in the light of available documents. Furthermore, the context of the discovery and description of Scotias psylloides (Czenpiński, 1778) (Coleoptera: Ptinidae) is clarified. Finally, details on Czenpiński’s work for the National Education Commission (KEN) and the Society for Elementary Books are provided, with an emphasis on his contributions to the first Polish zoology textbook published in 1789.

Files

Przyroda_27(online010).pdf

Files (2.0 MB)

Name Size Download all
md5:4f13a07ca62006a7e38e7c181bb4e0ec
2.0 MB Preview Download

Additional details

References

  • Anonim 1779. Académies, Séances de diverses Sociétés. L'Esprit des journaux françois et étrangers: 259–260.
  • Bousquet Y. 2016. Litteratura Coleopterologica (1758-1900): a guide to selected books related to the taxonomy of Coleoptera with publication dates and notes. ZooKeys 583: 1–776.
  • Brzęk G. 2007. Historia zoologii w Polsce do drugiej wojny światowej. Polska Akademia Umiejętności, Kraków: 465 pp.
  • Czenpiński P. 1778. Dissertatio inauguralis zoologico-medica, sistens totius regni animalis genera, in classes et ordines Linnæana methodo digesta, præfixa cuilibet classi terminorum explicatione, quam annuente inclyta facultate medica in antiquissima ac celeberrima Universitate Vindobonensi publicæ disquisitioni submittit Paulus de Czenpinski, nobilis Polonus Varsoviensis. Wiedeń 1778, 122 pp.
  • [Czenpiński P., Kluk K.] 1789. Zoologia czyli zwierzętopismo dla Szkół Narodowych pierwszy raz wydane. Drukarnia Nadworna. Warszawa, 420 pp.
  • Duris P. 1993. Linné et la France. Droz. Genève, 281 pp.
  • Dybowski B. 1900. Parę słów dotyczących słownictwa zoologicznego polskiego. Kosmos 25: 438–449.
  • Geoffroy É.L. 1762. Histoire abregée des insectes: qui se trouvent aux environs de Paris: dans laquelle ces animaux sont rangés suivant un ordre méthodique. Durand, rue de Foin, la premiere porte cochere en entrant par la rue S. Jacques, au Griffon, 2 vol., 523 pp., 690 pp.
  • Gouan A. 1770. Histoire des poissons, contenant la déscription anatomique de leurs parties externes & internes, & le caractere des divers genres rangés par classes & par ordres. Avec un vocabulaire complet, des tables raisonnées en latin & en françois. Strasburg, 252 pp.
  • Hanow M.K. 1762-68. Philosophiae naturalis sive physicae dogmaticae. Officina Libraria Rengeriana, Halae Magdeburgicae, 4 vol.
  • Jacquin N. 1778. Nicolai Josephi Jacquin Miscellanea Austriaca ad Botanicam, Chemiam et Historiam Naturalem Spectantia Cum Figuris Partim Coloratis vol I. Ex Officina Krausiana, 212 pp.
  • Kluk K. 1779-1780 Zwierząt domowych i dzikich, osobliwie krajowych, historii naturalnej początki i gospodarstwo. Warszawa, 3 tomy.
  • Kołodziejczyk J. 1936. Nauki przyrodnicze w działalności Komisji Edukacji Narodowej. Warszawa, 122 pp.
  • Kowalska K. 1987. Czenpiński Paweł (Czempiński) (1755-1793), In: Feliksiak S. (Ed.), Słownik biologów polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 113–114.
  • Latreille P.A. 1803. Histoire naturelle, générale et particulière des crustacés et des insectes. Paris: F. Dufart, vol. 9, 445 pp.
  • Linnaeus C. 1766. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species cum characteribus, differentiis, sinonimis, locis. Tomus I, 532 pp.
  • Maciesza A. 1923. Dr. Med. Paweł Czenpiński członek Towarzystwa Do Ksiąg Elementarnych. Książnica Polska Towarzystwa Naucz. Szkół Średnich i Wyższych Akc. SP Kartograficzna i Wydawnicza, Lwow-Warszawa 1923, 41 pp.
  • Mielewczyk S. 2005. Pochodzenie wyrazów ważka, Libellula, Odonata. Odonatrix: 25.
  • Pallas P.S. 1766. Pallas medicinae doctoris Miscellanea zoologica: quibus novae imprimis atque obscurae animalium species describuntur et observationibus iconibusque illustrantur. Hagae Comitum: Apud Petrum van Cleef, MDCCLXVI, 224 pp.
  • Rzączyński G. 1721. Historia naturalis curiosa regni Poloniae, Magniducatus Lituaniæ, Annexarum; provinciarum, in Tractatus XX divisa: Ex scriptoribus probatis, servata primigenia eorum phrasi in locis plurimis, ex M.S.S. variis, Testibus oculatis, relationibus side dignis, experimentis, Desumpta Operâ P. Gabrielis Rzaczynski, 456 pp.
  • Sherborn C.D. 1922-1933. Index animalium sive index nominum quae ab A. D. MDCCLVIII generibus et speciebus animalium imposita sunt A Carolo Davies Sherborn confectus, 33 vol.
  • Wałęga A. 2014. Autorzy podręczników szkolnych Komisji Edukacji Narodowej. Próba zarysu portretu zbiorowego. Komisja Edukacji Narodowej: kontekst historyczno-pedagogiczny: 172–187.