Collectiebeschrijving XS4ALL-homepages

XS4ALL is een van de belangrijkste bronnen voor de geschiedenis van innovatie op het Nederlandse Internet. Het was een van de eerste Internetproviders van Nederland waar particulieren klant konden worden en heeft een rijke geschiedenis die nog niet uitputtend is beschreven.  Vanaf 1 mei 1993 konden mensen zich opgeven voor een Internetaansluiting en vanaf 1994 bestond de mogelijkheid om een homepage te publiceren op het web. Veel Nederlandse Internetpioniers hebben hier hun eerste digitale sporen achtergelaten. Omdat deze provider nooit van naam is veranderd en veel klanten van het eerste uur dit bedrijf trouw zijn gebleven, is een uniek aantal XS4ALL-homepages uit het verre verleden nog steeds online op het web.

Ondanks dit historische belang heeft tot nu toe nog nooit een grondige inventarisatie plaatsgevonden van de homepages of zijn deze systematisch gearchiveerd. Toen op 10 januari 2019 KPN aankondigde de zelfstandigheid van XS4ALL binnen het concern te beëindigen, heeft de KB een reddingsactie op touw gezet om de homepages met de meeste erfgoedwaarde te bewaren in een speciale webcollectie met XS4ALL-websites. Het ontstaan, de inhoud en het nut van deze collectie is beschreven in deze collectiebeschrijving.

De KB-webcollectie (het webarchief van KB-Nationale Bibliotheek van Nederland) is een van de digitale collecties van de Koninklijke Bibliotheek. Het is het digitaal geboren deel van de Collectie Nederland. Het bevat een selectie van 20.391 websites (per 31 december 2020) van het Nederlandse nationale webdomein die periodiek gearchiveerd worden.  Ooit werd de webcollectie gezien als een bijzondere bibliotheekcollectie, maar vanwege de verandering in de definitie van een publicatie en met het oog op de wens voor een toekomstige harvest van het Nederlandse nationale domein worden websites vanaf 2019 beschouwd als een onderdeel van de Nederlandcollectie.  Deze nationale collectie bevat analoge en digitale publicaties van en over Nederland.

De KB-webcollectie bevat een unieke selectie van digitaal geboren bronmateriaal en data over de Nederlandse digitale cultuur die nergens anders ter wereld in deze vorm wordt verzameld, beschreven, bewaard en kan worden geraadpleegd. Bovendien is dit materiaal binnen afzienbare tijd niet meer op het live web te vinden, maar alleen nog maar in de digitale collectie van de KB aanwezig en alleen in het gebouw van de KB te bestuderen. Het streven is om representatieve websites uit Nederland of over Nederland te selecteren, waarbij de primaire focus gericht is op websites die betrekking hebben op Nederlandse taal, cultuur, politiek, geschiedenis en samenleving en – in mindere mate - de informatiestroom van de Nederlandse overheid.

De KB streeft ernaar om de webcollecties met gearchiveerde sites aan te bieden met zoveel mogelijk technische, historische en inhoudelijke achtergrondinformatie voor de gebruiker. De webcollectie krijgt zo een context met redactionele informatie. Hiermee wordt helderheid geboden over de historische context van de collectie, hoe de webcollectie is opgebouwd en wat de mogelijkheden en wensen zijn voor de toekomst. Daarnaast wordt uiteengezet hoe de primaire gebruikers (wetenschappers of andere geïnteresseerden) optimaal gebruik kunnen maken van de webcollectie.