Uluslararası Göçmenlerin İlaç Erişimi Sorunu Karşısında Toplumsal Konumlanışları: Kopuş, Direniş ve Uyum

Uluslararası göçmenlerin ilaca erişim sorunları hem sağlık hem de göç alanı için önemli olan ancak göçmenlerin sağlığa erişimiyle ilgili çalışmaların genellikle ihmal ettikleri bir alandır. Bu çalışma, Eskişehir'de yapılmış olan ve Anadolu Üniversitesi tarafından BAP kapsamında desteklenen (2302E007) nitel bir araştırmanın bulgularını sunmaktadır. Çalışmanın amacı Türkiye'ye Afganistan, Irak, İran ve Suriye'den gelen göçmenlerin ilaca erişemediklerinde nasıl toplumsal tepkiler verdiklerini anlamaya çalışmaktır. 37 katılımcı ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerle elde edilen veriler tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma bulguları, göçmen katılımcıların ilaçlara erişemedikleri durumlarda kopuş, direniş ve uyum olarak adlandırılabilecek konumlar aldıklarını göstermektedir. Kopuş, ilaca erişimin kesilmesi ve tedavi sürecinin yarım kalmasıyla birlikte, göçmenlerin sağlık sisteminden uzaklaşmalarını ve geleneksel tedavi yöntemlerine yönelmelerini ifade etmektedir. Direniş konumlanışı dışlandığı sağlık sistemini reddederek göç öncesi aldığı ilaçları almaya devam etmeye çalışan veya internet yoluyla hangi ilacı kullanacağını seçen, kendi tedavi sürecinin aktif bir öznesi olma çabasında olan göçmenlerin durumunu yansıtır. Uyum konumu ise göçmenlerin, resmi sağlık sistemini tamamen dışlamadan, ilaçlara başkalarının sigortası üzerinden ulaşma ya da borçlanarak ilaca erişim sağlama gibi enformel stratejilerle sistem içinde kendilerine yer açma girişimlerine işaret etmektedir. Bu çalışma ilaca erişimin yalnızca sağlık hakkıyla değil, sosyal adalet, yurttaşlık, kimlik ve insan onuru ile de ilgili olduğunu göstermektedir. Göçmenlerin geliştirdiği toplumsal konumlanış ve stratejiler, yaşamsal zorunlulukların şekillendirdiği taktiksel hayatta kalma yolları olarak ele alınmalı, sağlık hakkı herkes için eşit, erişilebilir ve sürdürülebilir hâle getirilmelidir.