Divan Şairinin Dilinden "Uğrulamak"

Divan şiiri geleneğinde şiirde yer alan kelimelerin farklı benzetme ve anlam ilgileri yaratacak biçimde kullanıldığı görülmektedir. Şair, seçtiği kelimelerin asli anlamlarının yanı sıra farklı çağrışımlarını da düşünmeye imkân verecek şekilde şiirini titizlikle inşa eder. Böylece, kelimelerin, lafız ve mana sanatlarından istifadeyle geniş bir anlam dairesi içerisinde değerlendirilmesine imkân sunar. Bu kullanım, şüphesiz şiire derinlik katmaktadır. Bu çalışmada uğrulamak/uğurlamak fiilinin divan şiirindeki kullanımı üzerinde durulmuştur. Eski Türkçede ve halk ağzında gizlice bir şeyi almak, aşırmak manasına gelen bu fiilin beyitlerde işaret edilen mana doğrultusunda bir tasnife tabi tutulup, şairin muhayyilesinde ifadesini nasıl bulduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Buna göre uğurlamak fiilinin ekseriyetle sevgilinin yüz, dudak, endam vb. gibi güzellik unsurlarının çalınması şeklinde bir mana etrafında kurgulandığı görülmüştür. Buse, mana, can, lütuf, suret, hayal de uğurlamak fiiliyle bir arada kullanılan kelimelerdendir. Bununla birlikte incelediğimiz divanlarda uğurlamak/uğrulamak fiilinin redif olarak tercih edildiği manzume ve bu fiilin, tespit edilen beyitler ışığında akıl uğurlamak, gönül uğurlamak, felekten gün uğurlamak gibi deyim manasını ifade edecek şekilde kullanıldığı örnekler de bulunmaktadır. Bu kullanımlar ışığında uğurlamak/uğrulamak fiilinin Klasik şiirin zengin anlam dairesi içerisinde kendine nasıl bir yer bulduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.