Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Z-Kitaplar Karşılaştırmalı Bir Çalışma

ÖZ

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi; ülkeler arasındaki göç hareketleri, Türkiye’nin dünya ülkeleri arasındaki konumunun ve gücünün değişmesi gibi nedenlerle son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır. Ekonomik, politik, kültürel, kişisel ve eğitimsel sebepler gibi birçok nedenden dolayı Türkçeyi öğrenmek isteyen yabancıların sayısı artmış bu isteğin karşılanmasına bağlı olarak alana yönelik bilimsel çalışmalarda ve materyal tasarımında da artış meydana gelmiştir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretimine yönelik hazırlanan zenginleştirilmiş kitaplar (z-kitap) bu materyaller arasındaki yerini almıştır. Z-kitapların yeterliliği ve niteliğinin tespit edilmesi, z-kitapların geliştirilmesini veya hâlihazırda kullanılan z-kitapların yeniden düzenlenerek daha etkili bir duruma getirilmesini sağlayabilecektir. Bu çalışmada z-kitapların bilimsel ölçütlere uygunluk düzeyi belirlenip benzer ve farklı yönleri karşılaştırmalı bir yolla tespit edilerek z-kitap tasarımına katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Çalışmaya konu edilmek üzere Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler İçin Türkçe z-kitabı ile Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe z-kitabının A1 seviyesi z-ders kitapları seçilmiştir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada seçilen z-kitaplar doküman incelemesi yoluyla; öğretimsel içerik, sayfa düzeni, metin tasarımı, kişiselleştirme, platform, arayüz, çoklu ortam etkileşim (bağlantılar, gezinme), sözlük bakımından karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiş, elde edilen veriler tablo ve şekillerle ortaya konmuştur. Doküman incelemesi yoluyla elde edilen verilerin yorumlanmasında betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Yapılan incelemeler neticesinde Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler İçin Türkçe z-kitabının Gazi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe z-kitabına kıyasla öğretimsel içerik, sayfa düzeni, metin tasarımı, kişiselleştirme, platform, arayüz, çoklu ortam, etkileşim ve sözlük ölçütlerine uygunluk düzeyinin daha yüksek olduğu, daha nitelikli ve avantajlı olduğu, tüm avantajlarına rağmen eksiklerinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar kelimeler: Zenginleştirilmiş Kitap (z-kitap), Dil Öğretim Materyalleri, Çoklu Ortam, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

ABSTRACT

Teaching Turkish as a foreign language has gained increasing importance in recent years, driven by factors such as international migration and Turkey’s shifting global position. The growing demand from foreigners to learn Turkish—motivated by economic, political, cultural, personal, and educational reasons—has led to an increase in scholarly research and material development in this field. Among these materials, enriched books designed for teaching Turkish as a foreign language have become prominent. Assessing the adequacy and quality of e-books can facilitate their improvement or inform the adaptation of existing materials to enhance their effectiveness. This study aims to contribute to the development of Z-Books by evaluating their compliance with scientific criteria and comparing their features. The study selected the A1-level e-textbooks Turkish for International Students (New Istanbul Publishing) and Turkish for Foreigners (Gazi TÖMER) for analysis. Employing a qualitative research design, the selected e-books were examined through document analysis, focusing on instructional content, layout, text design, personalization, platform, interface, multimedia interactions (links, navigation), and dictionary features. The data were presented in tables and figures, and descriptive analysis was used for interpretation. The findings suggest that the New Istanbul Turkish for International Students e-book demonstrates a higher level of compliance with established e-book criteria compared to the Gazi TÖMER Turkish for Foreigners e-book, indicating it is more qualified and advantageous despite some shortcomings.

Keywords: Enriched Book (e-book), Language Teaching Materials, Multimedia, Teaching Turkish as a Foreign Language