İbn Arabî'nin İslam Hukuk Teorisine Dair Bir İnceleme
Description
Öz: İbn Arabî’nin yaşadığı Endülüs, ilmi anlamda zengin ve mümbit bir bölge olmanın yanında siyasî ve mezhebî kargaşaların bolca yaşandığı bir coğrafyadır. Hicrî ikinci asrın ikinci yarısında Evzâî mezhebinin yayılmaya başladığı bir bölge olan Endülüste, hicrî üçüncü asrın ortalarından itibaren Mâlikî mezhebinin baskın olmaya başladığı görülür. Hicrî beşinci asırda İbn Hazm’ın gayretleriyle asıllara dönüş bağlamında Zâhirîlerin de güçlenmeye başlaması, Zâhirîler ile Mâlikîler arasında ciddi bir rekabetin ortaya çıkmasına neden olur. 448/1056 yılında kurulan Murâbıtlar Devleti, Mâlikî mezhebini desteklemeye devam etseler de onları devirip yerine geçen Muvahhidler (524/1130 yılında), Mâlikî mezhebi yerine Zâhirîliği resmi mezhep olarak kabul ettiklerinden bu dönemde yaşayan İbn Arabî’nin hangi mezhepten daha çok etkilendiği önemli bir ayrıntıdır. İbn Arabî, tasavvuf ilmi başta olmak üzere İslam düşüncesinin şekillenmesinde önemli katkı sunan âlimlerden biridir. Nitekim onun vahdet-i vucûd düşüncesi sadece müslüman araştırmacılar üzerinde değil Batı’da da pek çok çalışmaya konu olmuştur. İbn Arabî genelde tasavvuf düşüncesiyle ün yapmış olsa da onun el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye adlı eserinde fıkhî açıklamalar azımsanmayacak kadar çoktur. Onun hukuk anlayışına dair bazı çalışmalar yapılmış olsa da onun İslam hukuk teorisine dair müstakil ve derinlikli bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma, onun hukuk düşüncesini bir bütün olarak ortaya koyma gayesiyle değil, sadece onun fıkıh usûlüne dair yaklaşımını genel hatlarıyla inceleme ve değerlendirme amacı gütmektedir. Bundan ötürü bu çalışmanın girişinde İbn Arabî’nin kısaca hayatına temas edildikten sonra birinci alt başlıka onun hüküm teorisine, ikinci alt başlıkta Kitap, Sünnet, icmâ ve kıyas başta olmak üzere hukukun kaynak ve yöntemlerine, akabinde fıkıh usûlünün temel konularından olan tearuz ve tercîh bahsine, son olarak içtihat ve taklit gibi temel bazı meselelere yer verilip bizzat ondan yapılacak alıntılar ışığında değerlendirmelerde bulunulacaktır. Böylece onun İslam hukuk teorisine dair özgün bir düşüncesinin olup olmadığı ortaya çıkacağı gibi İbn Hazm gibi âlimlerden ne oranda etkilendiği de tespit edilmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Fıkıh Usûlü, Hüküm, Zâhirîler, İbn Arabî.
Abstract (En)
Abstract: Andalusia, where Ibn 'Arabī lived, was a region rich and fertile in scientific knowledge, but also a geography where political and sectarian turmoil abounded. In the second half of the second century of the Hijri century, the Evzāʾī madhhab began to spread in Andalusia, and from the middle of the third century of the Hijri century, the Mālikī madhhab became dominant. In the fifth century of Hijra, the Ẓāhirīs began to gain strength in the context of returning to the basic sources with the efforts of Ibn Ḥazm, which led to the emergence of a serious rivalry between the Ẓāhirīs and the Mālikīs. Although the Murābids, founded in 448/1056, continued to support the Mālikī madhhab, the Muwahhids (524/1130), who overthrew them and replaced them, accepted Ẓāhirī as the official madhhab instead of the Mālikī madhhab, and it is an important detail which madhhab Ibn 'Arabī, who lived in this period, was more influenced by. Ibn ‘Arabī is one of the scholars who made a significant contribution to the shaping of Islamic thought, especially Sufism. As a matter of fact, his idea of waḥdat al-wujūd has been the subject of many studies not only among Muslim scholars but also in the West. Although Ibn ‘Arabī is generally famous for his Sufi thought, the jurisprudential explanations in his work al-Futūḥāt al-Makkiyya are considerable. Although there have been some studies on his understanding of Islamic law, there has not been an independent and in-depth study on his Islamic legal theory. This study does not aim to present his legal thought as a whole, but only to examine and evaluate his approach to the uṣūl al-fiqh in general terms. Therefore, after briefly touching upon Ibn 'Arabī's life in the introduction of this study, the first sub-heading will focus on his theory of al-ḥukm al-sharʻī, the second sub-heading will focus on the sources and methods of law, particularly the Book, Sunnah, ijmā, and qiyas, followed by the discussion of taʻāruz and tarjīḥ, which are among the basic topics of the uṣūl al-fiqh, and finally some basic issues such as ijtihād and taqlīd, and evaluations will be made in the light of quotations from him. In this way, it will be revealed whether he had an original thought on Islamic legal theory, and the extent to which he was influenced by scholars such as Ibn Ḥazm will also be determined.
Keywords: Islamic Law, Uṣūl al-Fiqh, al-Ḥukm al-Sharʻī, Ẓāhirīs, Ibn ‘Arabī.
Files
10_05_mkocinkag.pdf
Files
(431.2 kB)
Name | Size | Download all |
---|---|---|
md5:a4c8b73380e8c54df196f9bad0d3eb32
|
431.2 kB | Preview Download |
Additional details
Additional titles
- Translated title (En)
- A Study on Ibn 'Arabī's Theory of Islamic Lawv
Related works
- Is published in
- Journal: https://www.theosophiajournal.com/ (URL)
Software
- Repository URL
- https://www.theosophiajournal.com/
References
- 1. Alî b. Saʻd. Ârâu'l-Muʻtezileti'l-Usûliyye: Dirâseten ve Takvîmen. Riyad: Mektebetü'r-Rüşd, 1995. 2. Balcı, Ali Osman. "Muhyiddîn İbnü'l-Arabî'nin Zâhirîliği". Mezhep Araştırmaları Dergisi 17/2 (2024), 702-721. 3. Basrî, Ebü'l-Hüseyin. el-Muʻtemed. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1982. 4. Basrî, Ebü'l-Hüseyin. Şerhu'l-Umed. thk. Abdülhamîd b. Alî. Kahire: Dâru'l-Matbaati's-Selefiyye, ts. 5. Bedrî, Mahmûd Fârûk. Fıkhu'ş-Şeyh İbn Arabî fi'l-İbâdât ve Menhecuh fi'l-İstinbât fî Kitâbihi el-Futuhâti'l-Mekkiyye. Irak: Câmiatu Bağdâd, 2005. 6. Cessâs, Ebû Bekr. el-Fûsûl fi'l-Usûl. Kuveyt: Vizâratüʾl-Evkāfiʾl-Kuveytiyye, 1994. 7. Cüveynî, Ebu'l-Meâlî. el-Burhân fî usûli'l-fıkh. Beyrut: Daru'l-kütübi'l-ilmiyye, 1997. 8. Debûsî, Ebû Zeyd. Takvîmuʾl-Edille. thk. Halîl Muhyiddîn el-Meys. b.y.: Dâruʾl-Kütübiʾl-ʿİlmiyye, 2001. 9. Duman, Ali. "Muhyiddin İbnü'l-Arabi'nin Fakihliği". Uluslararası İbnü'l Arabi Sempozyumu İnsanlığın Hakikat Arayışı ve İbnü'l Arabi. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2018. 10. Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. Böyle Buyurdu İbn Arabî. çev. Numan Konaklı. İstanbul: Mana Yayınları, 2022. 11. Edoğan, İsmail. "'el-Bulga fi'l-Hikme' Adlı Eseri Bağlamında Muhyiddin İbn Arabî'nin Vahiy Anlayışı". Fırat Üniv. İlah. Fak. Dergisi 15/2 (2010), 27-45. 12. Fâsî, Takiyyüddîn. el-Akdu's-Semîn fî Târîhi'l-Beledi'l-Emîn. thk. M. Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1998. 13. Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-Mustasfâ. b.y.: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993. 14. Gurâb, M. Mahmûd. el-Fıkhu inde'ş-Şeyhi'l-Ekber Muhyiddîn İbni'l-Arabî. y.y.: Matbaʻatu Nadr, 1993. 15. İbn Arabî, Muhyiddîn. el-Futûhâtü'l-Mekkiyye. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye, t.y. 16. İbn Arabî, Muhyiddîn. Futûhât-i Mekkiyye. çev. Demirli Ekrem. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2007. 17. İbn Arabî, Muhyiddîn. "Risâle fî Usûli'l-fıkh". Mecmû'r-resâil fî usûli'l-fıkh. Beyrut: el-Matbaatu'l-Ehliyye, 1906. 18. İbn Hazm, Ebû Muhammed. el-İhkâm fî Usûli'l-Ahkâm. Beyrut: Dâru'l-Âfâki'l-cedîde, t.y. 19. İbn Hazm, Ebû Muhammed. el-Muhallâ. Beyrut: Dâru'l-fikr, t.y. 20. Kâdî Abdülcebbâr. el-Muğnî. thk. Tâhâ Hüseyin. b.y.: y.y., ts. 21. Kılıç, Mahmut Erol. "İbnü'l-Arabî". İstanbul: TDV Yayınları, 1999. 22. Koçinkağ, Mansur. "İmâm Şâfiî'ye Göre Fıkıh İlmi Açısından Hadisin İsnâdının Sahih Olması Yeterli midir?" Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/21 (29 Aralık 2018), 621-644. 23. Koçinkağ, Mansur. İslam Hukuk Metodolojisi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019. 24. Kösen, Cumali. "Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin Kıyas Anlayışı". Dergiabant 13/1 (2025), 109-120. 25. Kurt, Ali Vasfı. Mağrib ve Endülüs'te Hadis İlminin Gelişim Safhaları ve Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin Hadis Kültürü. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997. 26. Murâd b. Ferdiyye - Alî Mahdâdî. "et-Tecdîdü'l-fıkhî inde's-sûfiyye (Muhyiddîn İbn Arabî fi'l-Futûhâti'l-Mekkiyye enmûzecen)". Mecelletü'l-lügati'l-Arabiyye 24/1 (2022), 207-224. 27. Okur, K. Hamdi. "Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin Kıyâs ve İstihsâna Yaklaşımı". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 7/1 (2007), 213-246. 28. Râzî, Fahreddîn. el-Mahsûl. ed. Tâhâ Câbir. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1997. 29. Safedî, Selâhuddîn. el-Vâfî bi'l-Vefayât. thk. Ahmed Arnâvut - Türkî Mustafâ. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâs, 2000. 30. Serahsî, Muhammed b. Ahmed. el-Usûl. Beyrut: Dâru'l-Marife, t.y. 31. Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. ed. Ahmed M. Şâkir. Mısır: Mektebetü'l-Halebî, 1940. 32. Teftâzânî, Saʻduddîn. Şerhu't-Telvîh ʻala't-Tavdîh. Mısır: Meketebetü Subeyh, ts.