"Türk Heyetinin Ziyaretinden Hatıra Kitabı"nda "Kardeşlik" ve "Ötekilik" Temsilleri

Bu çalışma, 1877 tarihli “Çok Yaşa! Türk Heyetinin Ziyaretinden Hatıra Kitabı” adlı esere odaklanmaktadır. Bu eser 19. yüzyılın ikinci yarısında gelişen Türk-Macar ilişkilerinin edebi ve kültürel bir yansımasıdır. Çalışmanın amacı bu ziyarette Türk heyetinin Macarlarca nasıl temsil edildiğini ele almaktır. Nitel içerik analizi ve yakın okumalar ile metnin dili, metindeki tekrar eden ifadeler, semboller, karakter tasvirleri, anlatım biçimi ve betimlemeler detaylıca incelenmiştir. Analiz sırasında Stuart Hall’un temsil kuramı ve Edward Said’in oryantalizm yaklaşımı temel alınmıştır. İnceleme sonucunda iki karşıt temsil biçimi/tema ortaya çıkmıştır. Bunların ilki iki millet arasındaki benzerliklere vurgu yapan “Benzerlik ve Kardeşlik Temsilleri” diğeri Türk heyetini ve Türkleri farklılıklarıyla ön plana çıkaran “Farklılık ve Ötekilik Temsilleri” olarak adlandırılmıştır. İlk tema, Türk ve Macar halkları arasındaki benzer noktalara vurgu yaparken; bir kardeşlik söylemi kurarak ortak köken ve ortak menfaatlere vurgu yapar. Bu noktada “kan bağı”, “aynı beşik”te büyümüş olmak gibi metaforlar kullanır. Ayrıca ulusal duygu ve değer anlayışlarının benzerliklerine göndermeler yapar. İkinci temada, birtakım stereotipler üzerinden Türklerin Doğulu karakteristikleri vurgulanır. Din, fiziksel görünüm, kıyafetler, şiirsel anlam dünyası, mizah gibi bazı konularda iki millet arasındaki farklılıklar belirtilir. Böylece söz konusu metinde Türk heyetinin birbirine karşıt görünen iki farklı şekilde temsil alanı bulduğu görülür. Türk-Macar ilişkilerini temsil ve oryantalizm teorileriyle edebi ve kuramsal bir perspektifle incelemesi, çalışmanın özgün tarafı olarak değerlendirilebilir.