MAHMUD KAŞĞARİNİN AZIX NƏSLİ

Ushbu maqolada Sharqiy Turkiston va G‘arbiy Osiyodagi Qashqar va Azix etnotoponimlari etnolingvistik tadqiqot ob’ektiga aylanadi. Qashqarlar va azixlar qadimiy turkiy xalqlar degan xulosaga keldi.

Buyuk lug‘atshunos va olim Mahmud Qoshg‘ariy Shimoliy Xitoyning Qashqar viloyatidagi Azih qishlog‘ida tug‘ilgan. Bu davrga qadar Turkiya bilan Suriya oʻrtasida Azix va Qashqar shaharlari ham boʻlgan.

Xristianlik davrida Azik naslidan koʻzga koʻringan din va davlat arboblari yetishib chiqdi. Ular armanlar yoki gruzinlar emas edi, ular nasroniy turklar edi.

Azik qabilasi Kavkaz va Gʻarbiy Osiyoning qadimgi manbalarida Azuk deb ataladi. Qorabog‘ning Azix qishlog‘i aholisi ham o‘z qishlog‘iga Azux deb nom qo‘ygan.

Aziq etnonimi totemik kelib chiqishi boʻlib, ayiqlarga sigʻinish bilan bogʻliq. Totemi oy bo'lgan turklar nasroniylik qabul qilinishidan oldin Nil vodiysida joylashdilar, Misrda fir'avn, Iberiyada shoh bo'ldilar.