De relatie tussen Delpher, DBNL en Wiki - KB-Onderzoekskroniek, IP nr.04, 15 mei 2025

De relatie tussen Delpher, DBNL en Wiki  - Artikel van Olaf Janssen over het gebruik van Delpher en DBNL in Nederlandstalige Wikipedia-artikelen in het tijdschrift "IP Vakblad voor informatieprofessionals", nr.04, 15 mei 2025.

Dit artikel is een sterk verkorte samenvatting van deze twee artikelen :

• Het gebruik van Delpher in Nederlandstalige Wikipedia-artikelen, januari 2025
• Het gebruik van DBNL in Nederlandstalige Wikipedia-artikelen, september 2024

--------------------------------------------------------------------------------------------

Full text

Delpher en de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) zijn dankbare bronnen voor mensen die Wikipedia-artikelen schrijven. Hoe vaak en op welke manieren komen bronvermeldingen van deze twee diensten terug in de Nederlandstalige Wikipedia? Olaf Janssen zocht het uit.

Delpher

Om artikelen te onderbouwen maakt Wikipedia veelvuldig gebruik van informatie uit Delpher, dat toegang biedt tot miljoenen gedigitaliseerde pagina’s uit Nederlandse historische kranten, boeken en tijdschriften. Vanuit zo’n lemma wordt dan door middel van één of meerdere URL’s terugverwezen naar de gebruikte broninformatie in Delpher. Dit kan bijvoorbeeld een link zijn naar een specifiek krantenartikel, een gedigitaliseerd boek, een bepaalde pagina in een tijdschrift of de PDF van een hele publicatie.

Begin 2025 bevatte Wikipedia 45.409 van zulke verwijzingen naar Delpher. Het grootste deel daarvan (85 procent) verwijst naar kranten, gevolgd door boeken (11 procent) en tijdschriften (4 procent). In totaal wordt in 15.569 verschillende Wikipedia-artikelen informatie uit Delpher gebruikt.

Het artikel Lijst van rampen in Nederland bevat met 182 de meeste URL’s naar Delpher, gevolgd door het artikel Lijst van historische Nederlandse netnummers, met 175 Delpher-links. Het artikel over de Franse wielrenner Jacques Anquetil sluit met 130 verwijzingen de top 3 af. (Grafiek 1)

Naar welke informatie in Delpher wordt het vaakst verwezen? Als we homepages buiten beschouwing laten blijft de illustratie Afstandsaanduidingen langs Rijkswegen in de Nieuwe Tilburgsche Courant van 12 februari 1937 de winnaar, met verwijzingen vanuit dertien Wikipedia-artikelen.

Sommige Wikipedia-artikelen steunen bijna volledig op Delpher. Er zijn 61 artikelen die hun bestaan grotendeels aan Delpher (en de Wikipedia-gemeenschap) te danken hebben. Zo zou het artikel Vuilnisman zonder Delpher waarschijnlijk niet hebben bestaan.

DBNL

Een andere bron die intensief voor Wikipedia-artikelen wordt gebruikt is DBNL, een digitale collectie teksten uit de Nederlandse letterkunde, taalkunde en cultuurgeschiedenis, van de vroegste tijd tot heden, die het hele Nederlandse taalgebied representeert. Eind 2024 waren er 30.768 verwijzingen naar deze dienst in 18.458 verschillende Wikipedia-artikelen, waarbij iets meer dan de helft (54 procent) van deze URL’s naar informatie over auteurs verwees.

De grootste ‘DBNL-hubs’ zijn de artikelen De groote schouburgh der Neder­lantsche konstschilders en schilderessen (442 links) en Schilder-boeck (70 links). Populaire DBNL-pagina’s zijn onder andere de inhoudsopgave van het Algemeen letterkundig lexicon (met verwijzingen vanuit 229 Wikipedia-artikelen) en De eerste Surinaamse sportencyclopedie (1893-1988) van Ricky W. Stutgard (met links vanuit 147 artikelen). (Grafiek 2)

Er zijn zeventien Wikipedia-artikelen die grotendeels of volledig op DBNL-inhoud zijn gebaseerd, bijvoorbeeld dat over schrijver Jozef van Walleghem of het artikel over Drogon, de debuutroman van Arthur van Schendel.

Onmisbare schakels

Delpher en DBNL voorzien in verschillende behoeften: waar Delpher vooral wordt gebruikt voor historische feiten vermeld in krantenartikelen, levert DBNL literaire en biografische context. Beide collecties zijn stevig verankerd in de Nederlandstalige Wikipedia en vormen inmiddels een onmisbare schakel in het ecosysteem van vrije kennis.