OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERLE YÜRÜTÜLEN TEZ ÇALIŞMALARINDA VİDEO MODEL TEKNİĞİNİN KULLANIMININ İNCELENMESİ

Bu çalışmada, 2000-2024 yılları arasında otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bireylere yönelik video ya da video ipucu ile yapılan müdahaleleri içeren lisans üstü tez çalışmalarının içerik analiz yöntemiyle incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda OSB tanısı alan bireylere yönelik tek denekli desen kullanılan, bağımsız değişkeni video model (VM) , video ipucu model olan araştırmalar ulusal tez merkezinden taranarak 27 tez çalışmaya dahil edilmiştir.

Çalışmalar tezlerin demografik özellikleri (yazar ve yıl, türü, katılımcı sayısı ve cinsiyetleri, yaş aralığı), tezlerin deneysel özellikleri (araştırma modeli, bağımlı ve bağımsız değişken), yapılan mühalenin etkili olup olmadığı ve sosyal geçerliliğe yer verilip verilmediği bağlamında incelenmiştir. VM ve video ipucu model ile yapılan müdahalelerin etkililik, izlerlik, genelleme sonuçlarının OSB’ li bireylerde etkili olduğu, tüm çalışmalarda sosyal geçerlik verilerine yer verildiği ve katılımcıların olumlu görüş bildirdiği belirlenmiştir.

Yapılan çalışmalarda OSB’ li bireylerde sosyal beceriler, oyun becerileri, günlük yaşam becerileri, özbakım becerileri ve davranış sorunları üzerinde durulmuştur. VM ve video ipucu modelin OSB’ li bireylerin akademik beceriler üzerine etkililiğinin sınandığı bir tez çalışmasına rastlanılmamış, akademik beceriler üzerine çalışmalar yapılması yönünde önerilerde bulunulmuştur.