Awareness of Physicians on Celiac Disease and the Effect of Education

Özet

Çölyak hastalığı yaşamın her döneminde görülebilen genetik zeminli, sistemik otoimmün bir hastalıktır. Hastalığın ortaya çıkışı, gluten prolaminlerini içeren buğday, arpa ve çavdarın diyetle alımıyla tetiklenmektedir. Hastalığın prevalansı %1 civarında olup, farkındalığın artmasıyla bu oranın artması beklenmektedir. Çölyak hastalığının diğer hastalıkların belirtilerini taklit etmesi ve nadir görülen bir hastalık olarak bilinmesi nedeniyle tanı oranı düşük olup hastalara sıklıkla geç tanı konulmaktadır. Bu çalışmayla hekimlerin farkındalık oranlarını değerlendirip, verilen çölyak eğitiminin farkındalık oranına katkısını araştırmak amaçlanmaktadır. Araştırmamız kesitsel tarzda hazırlanmış bir ön test-son test uyumluluk çalışmasıdır. Çalışmamıza 9 Mayıs 2019 Çölyak Günü kapsamındaki yapılan panel ve eğitim etkinliğine katılan aile hekimleri dahil edildi. Hekimlere toplantının hemen öncesinde ön test dağıtıldı. Katılımcılara çölyak hastalığı hakkında bir eğitim modülü sunuldu ve sonrasında son test uygulandı. Ön test ve son test eşleştirildiğinde 88 hekimin anketleri incelemeye alındı. Ön test ve son test yanıtları arasındaki analizlerde nominal ölçekli bilgiler için kappa katsayısı, ordinal ölçekli sorular için Kendall'stau-b uyuşum değerleri hesaplandı. Çalışma ortamında çölyak hastaları ile karşılaşma durumuna göre ikili lojistik regresyon modeli oluşturuldu. Çalışmanın tamamında tip-I hata değeri %5 alınarak p<0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Katılımcıların yaş ortalaması 30.91±6.69 yıldı. Bir ay içerisinde ortalama 767 hasta gördüklerini beyan eden katılımcıların çölyak hastalığından şüphelendikleri hasta sayısı ortalama 3.13 olarak hesaplandı. Son bir yıl içerisinde çölyak tanısı koydukları hasta ortalaması ise 1.56 idi. Çölyakla ilişkili durumlar değerlendirildiğinde, farkındalığın en yüksek olduğu durumlar sırasıyla kronik diyare (%100), kilo kaybı (%98.9) ve anemi (%96.6) olurken, en az olduğu durumlar genetik sendromlar (%14.8-20.5) ile jinekolojik sorunlar ve infertilite (%39.8-42) olarak bulundu. Eğitim sonrası yapılan son testte hemen hemen tüm ilişkili durumların farkındalık oranlarının %90 civarına çıktığı görüldü. Ön test ve son test arasındaki değişim birçok parametrede anlamlı bulundu (p<0.001). Hekimlere sunulan takip ve tedavide kendini yeterli görme skalasında ön test ve son test arasında karşılaştırmaları yapıldığında her ikisinde de farkın anlamlı olduğu gözlendi (Wilcoxon test, p<0,001). Çalışmamızda sorulan çölyak hastalığı ile ilişkisi olan durumların en iyi bilinenleri kronik diyare, kilo kaybı, anemi ve dispepsi iken, jinekolojik problemler ve genetik sendromların en az bilindiği görüldü. Tipik çölyak hastalığının daha çok bilindiği, atipik çölyak hastalığının daha az bilindiği tespit edildi. Eğitim sonunda tüm bulgularda farkındalık oranının arttığı görüldü. Çalışma sonuçları hem asistanlık eğitiminde hem de birinci basamakta verilen hizmet içi eğitimlerle çölyak hastalığının hatırlatılmasının tanı oranlarını arttırabileceğini desteklemektedir.

Abstract

Celiac disease is a genetic in origin, systemic autoimmune disease that can be occur at any stage of life. The onset of the disease is triggered by dietary intake of wheat, barley and rye containing gluten prolamins. The prevalence of the disease is around 1% and this rate is expected to increase as awareness increases. Due to celiac disease mimicking the symptoms of other diseases and being known as a rare disease, the diagnosis rate is low, and patients are often diagnosed late. In this study, we evaluated the awareness rates of physicians and investigated the effect of celiac training on awareness rate. Our research is a pre-test and post-test compatibility study prepared in cross-sectional style. Family physicians who participated in the meeting on May 9, 2019, Celiac Day were included in our study. The pre-test was distributed to physicians just before the meeting. A training module on celiac disease was presented to the participants and a final test was performed afterwards. When the pre-test and post-test were matched, the questionnaires of 88 physicians were analyzed. Kappa coefficient was calculated for nominal scale information and Kendall's tau-b correlation coefficient for ordinal scale questions were calculated. A binary logistic regression model was created according to the situation of encountering celiac patients in the study environment. In the whole study, type-I error value was taken as 5% and p<0.05 value was accepted as statistically significant. The mean age of the participants was 30.91±6.69 years. The mean number of patients suspected of celiac disease was 3.13 in the participants who stated that they had seen 767 patients in a month. The mean for patients diagnosed with celiac disease was 1.56 in the last year. When celiac-related conditions are evaluated, the states with the highest awareness are chronic diarrhea (100%), weight loss (98.9%), and anemia (96.6%), respectively, while the least common conditions were genetic syndromes (14.8-20.5%) and gynecological problems and infertility (39.8-42%). In the last test after the training, it was found that almost all the awareness was around 90%. The change between pre-test and post-test was significant for most statements (p<0.001). When the comparisons between the pre-test and post-test on the self-sufficient visual scale provided to the physicians were made, the difference was observed as significant in both (Wilcoxon test, p <0.001). Chronic diarrhea, weight loss, anemia, and dyspepsia were the most well-known conditions related to celiac disease in our study, while gynecological problems and genetic syndromes were the least known. It was determined that typical celiac disease is known more, and atypical celiac disease is less known. At the end of the training, it was observed that the awareness rate increased in all findings. The results of the study support that reminding of celiac disease with in-service training given both in residency training and in primary care can increase the diagnosis rates.