Kontakty z dzieckiem rodziców żyjących w rozłączeniu

Przeprowadzona w Rozdziale 2 analiza prawna dotyczy w głównej mierze oceny udziału małoletniego w postępowaniu w sprawach o kontakty z dzieckiem oraz propozycji mających na celu ulepszenie obecnego kształtu i modelu postępowania we wspomnianych sprawach. W publikacji zaproponowano i uzasadniono wnioski co do odformalizowania postępowań w sprawach dotyczących osoby dziecka, udziału samego dziecka w postępowaniu, w szczególności poprzez realne umożliwienie mu uczestniczenia w sprawie, przy szerszym wykorzystaniu m.in. instytucji wysłuchania dziecka przez sąd. Analiza miała również na celu określenie kształtu samego prawa do kontaktów z perspektywy dziecka, a także sprecyzowanie roszczenia o kontakty występującego po stronie dziecka. Wszystkie wspomniane zagadnienia są szczególnie istotne, zwłaszcza w sprawach o kontakty z dzieckiem zarówno bezpośrednio angażujących przy ich wykonywaniu dziecko, jak i decydujących o osobie samego dziecka. W publikacji starano się wykazać, że dopóki dziecko nie ma możliwości realizacji swego roszczenia, jego prawo pozostaje postulatem, podczas gdy prawo do kontaktów jest prawem, któremu przysługuje ochrona taka jak prawu podmiotowemu wraz z roszczeniem o jego realizację. W badaniach argumentowano, iż za potrzebą umożliwienia dziecku dochodzenia roszczenia o kontakty przemawiają też liczne doświadczenia państw zagranicznych, w szczególności sposoby wspierania dziecka przed sądami. W wielu krajach funkcjonuje urząd adwokata dla dziecka, co w sposób najpełniejszy zapewnia dziecku realizację jego interesów w postępowaniu. Skoro w polskim prawie pomimo wysuwanych już postulatów w tej materii nie został ten urząd utworzony, nie ma przeciwwskazań, aby wykorzystać do realizacji formułę kuratora-adwokata, dzięki czemu udałoby się urealnić faktyczne prawo kontaktów po stronie dziecka. Analiza przeprowadzona w publikacji wykazała, że upływ kilku miesięcy od wprowadzenia nowo ukształtowanej instytucji kuratora-adwokata dziecka stanowi wciąż właściwy moment dla przystosowania jej do potrzeb dziecka, po to, aby zagwarantować mu możliwość realizacji jego praw przy pełnej ochronie jego dobra. Wnioski płynące z publikacji mają na celu m.in. doprowadzenie do zmiany sytuacji, kiedy to obecnie prawo dziecka do kontaktów przyjmuje zaledwie formę postulatu. Nie tylko dziecko nie ma możliwości uczestniczenia w postępowaniu go dotyczącym, ale także nie ma właściwej obiektywnej reprezentacji w sądzie. Co zaś najistotniejsze, nie ma ono zagwarantowanej możliwości wszczęcia takiego postępowania, a zatem rzeczywistego zrealizowania przyznanego mu od ustawodawcy prawa. Nie sposób zatem opisać przysługujące dziecku prawo do kontaktów wyrażone w art. 113 k.r.o. inaczej niż jako postulat. Celem urealnienia tak określonego prawa do kontaktów należało zwrócić uwagę na mechanizmy i narzędzia pozwalające umożliwić dziecku nawiązanie łączności z wymiarem sprawiedliwości. W tym celu w przedstawionych wynikach badań zaproponowany został zarówno pośredni, jak i bezpośredni udział małoletniego dziecka w sprawach o kontakty z nim, dzięki właściwym do tego instytucjom.