Published December 31, 2020 | Version v1
Book chapter Open

Stosunki prawne pomiędzy rodzicami a dziećmi w świetle uregulowań współczesnego prawa adopcyjnego

Creators

  • 1. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Description

W niniejszym rozdziale przedstawiono polskie regulacje prawne (z uwzględnieniem obcych unormowań) dotyczące stosunków pomiędzy przysposobionym dzieckiem a jego rodzicami adopcyjnymi oraz biologicznymi. Dokonując analizy tych zagadnień, uwzględniono specyfikę poszczególnych rodzajów przysposobienia. W konkluzji stwierdzono, iż obowiązujące obecnie polskie unormowania odnoszące się do przysposobienia powinny sprzyjać powstawaniu właściwych relacji pomiędzy dzieckiem a adoptującymi go osobami. Dostrzeżono jednak też szereg mankamentów omawianych przepisów. Dlatego zaproponowano postulaty de lege ferenda zmierzające do ich usunięcia.

Files

gajda_stosunki_prawne_pomiedzy_rodzicami_a_dziecmi_w_swietle_uregulowan_wspolczesnego_prawa_adopcyjnego.pdf

Files (1.1 MB)

Additional details

References

  • Andrzejewski M., Domy na piasku. Domy dziecka. Od opieki nad dzieckiem do wspierania rodziny, Media Rodzina, Poznań 2007.
  • Andrzejewski M., Słowo wstępne [w:] M. Andrzejewski i M. Łączkowska (red.), Prawne i pozaprawne aspekty adopcji, INP PAN, Poznań 2008.
  • Andrzejewski M., Prawo rodzinne i opiekuńcze, C.H. Beck, Warszawa 2011.
  • Andrzejewski M., Przeobrażenia pieczy zastępczej i przysposobienia w Polsce na przełomie XX i XXI wieku [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019, s. 9–36.
  • Andrzejewski M., Rozważania o tożsamości zastępczego rodzicielstwa (i kilku drobniejszych sprawach) [w:] D. Trawkowska (red.), Pomoc społeczna wobec rodzin. Interdyscyplinarne rozważania o publicznej trosce o dziecko i rodzinę, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2011, s. 165–195.
  • Andrzejewski M., Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Komentarz prawny [w:] A. Czerederecka (red.), Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, IES, Kraków 2016.
  • Bagan-Kurluta K., Przysposobienie międzynarodowe dzieci, Temida2, Białystok 2009.
  • Bagan-Kurluta K., Przysposobienie zagraniczne. Krok w przód, krok w tył [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019, s. 151–169.
  • Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2009.
  • Berger I., Macierzyństwo zastępcze w świetle przepisów prawa Federacji Rosyjskiej, IWS, Warszawa 2017.
  • Błeszyński J.J., Kluczowe zagadnienia przysposobienia i funkcjonowania rodzin adopcyjnych, IMPULS, Kraków 2005.
  • Bosek L., Prawo osobiste do poznania własnej tożsamości biologicznej, "Kwartalnik Prawa Prywatnego" 2008, nr 4, s. 947–984.
  • Budna E., Przysposobienie anonimowe [maszynopis rozprawy doktorskiej], Toruń 1992.
  • Ceschi I., Adoption ausländischer Kinder in der Schweiz: Aufnahme, Vermittlung und Pflegeverhälnis, Schulthess, Zürich 1996.
  • Cisek A., Mazurkiewicz J., Strzebinczyk J., O rozszerzenie prawnej ochrony kobiety ciężarnej i dziecka poczętego, "Ład" 1987, nr 14.
  • Cornu G., Droit civil. La Famille, L.G.D.J., Paris 1996.
  • Dolecki H., Sokołowski T. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
  • Dominik D., Kandydaci na rodziców adopcyjnych w ośrodku adopcyjno-opiekuńczym w Rzeszowie [w:] K. Ostrowska i E. Milewska (red.), Adopcja. Teoria i praktyka, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1999.
  • Fras M., Abłażewicz D., Reżim prawny macierzyństwa zastępczego na tle porównawczym, "Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego" 2008, vol. VI, s. 31–67.
  • Gajda J., Adoptio naturam imitatur est. Czy czas na zmianę? [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
  • Gajda J., "Adopcja ze wskazaniem" w świetle art. 1191a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, "Metryka. Studia z Zakresu Prawa Osobowego i Rejestracji Stanu Cywilnego" 2016, nr 1, s. 45–64.
  • Gajda J., Klauzula porządku publicznego w prawie o aktach stanu cywilnego z 29 września 1986 r. oraz z 28 listopada 2014 r., "Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka" 2015, nr 4, s. 5–46.
  • Gajda J., Przysposobienie dziecka w prawie polskim [w:] P. Kasprzyk (red.), Prawo rodzinne w Polsce i w Europie. Zagadnienia wybrane, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2005, s. 249–259.
  • Gajda J., Przysposobienie małoletniego w świetle art. 114 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, "Rzeszowskie Zeszyty Naukowe. Prawo – Ekonomia. Seria Prawnicza" 1996, t. XIX, s. 17–22.
  • Gajda J., Przysposobienie własnego dziecka przez rodziców biologicznych na podstawie art. 1251 § 2 KRO, "Monitor Prawniczy" 2018, nr 4, s. 205–208.
  • Gajda J., Tajemnica przysposobienia i jej ochrona w polskim prawie cywilnym, WSPiA, Przemyśl–Rzeszów 2012.
  • Gajda J., Łukasiewicz R., Principles of Adoption System Versus Surrogate Motherhood [w:] P. Mostowik (red.), Fundamental Legal Problems of Surrogate Motherhood. Global Perspective, IWS, Warszawa 2019, s. 709–752.
  • Garncarz E., Znaczenie działalności Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Rzeszowie w zakresie doboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziców adopcyjnych [w:] D. Dominik (red.), Dla dobra dziecka. 10 lat Ośrodka Adopcyjno-Opiekuńczego w Rzeszowie, RS Druk, Rzeszów 2004.
  • Gilewicz M., Przysposobienie całkowite w polskim prawie rodzinnym, "Studia Cywilistyczne" 1981, t. XXXI, s. 153–174.
  • Giryńska R., Problemy jawności adopcji [w:] K. Ostrowska i K. Milewska (red.), Adopcja. Teoria i praktyka, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN, Warszawa 1999.
  • Gnela B., Przysposobienie obywateli polskich przez cudzoziemców w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, "Palestra" 1988, nr 10, s. 6–21.
  • Gopančuka V.S. (red.), Sìmejne pravo Ukraïni: Pìdručnik, Ìstina, Kiïvv 2002
  • Greßman M., Neues Kindschaftsrecht, Bielefeld Verlag Ernst und Werner Gieseking, Bielefeld 1998.
  • Grudziński M., Ignatowicz J. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1966.
  • Gutowska A., Rodzicielstwo adopcyjne. Wybrane aspekty funkcjonowania rodzin adopcyjnych, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2008.
  • Haak H., Przysposobienie. Komentarz, TNOiK, Toruń 1996.
  • Hartwich F., Związki partnerskie. Aspekty prawne, LexisNexis, Warszawa 2011.
  • Hegnauer C., Das Familienrecht, Stämpfli, Bern 1984.
  • Hegnauer C., Grundriss des Kindesrechts, Stämpfli, Bern 1977.
  • Holewińska-Łapińska E., Nowelizacja norm o przysposobieniu – adopcje zagraniczne, "Monitor Prawniczy" 1995, nr 11, s. 323–326.
  • Holewińska-Łapińska E., "Adopcje zagraniczne" w praktyce polskich sądów, IWS, Warszawa 1998.
  • Holewińska-Łapińska E., Poglądy pracowników ośrodków adopcyjno-opiekuńczych na temat tajemnicy przysposobienia, "Rodzina i Prawo" 2006, nr 3, s. 5–26.
  • Holewińska-Łapińska E., Przysposobienie małoletnich obywateli polskich powodujące przeniesienie ich miejsca zamieszkania do Włoch, "Prawo w Działaniu" 2010, nr 7, s. 195–254.
  • Ignatowicz J., Tajemnica przysposobienia w ujęciu prawa o aktach stanu cywilnego z 29 września 1986 roku, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" 1987, nr 2, s. 1–13.
  • Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
  • Kasprzyk P. (red.), Przewodnik z zakresu międzynarodowego obrotu prawnego dla urzędników stanu cywilnego, Ministerstwo Sprawiedliwości, UMK, Fundusz Sprawiedliwości, Warszawa–Toruń 2018.
  • Kolankiewicz M., Spotkania na początku drogi i spotkania po latach [w:] M. Andrzejewski, M. Łączkowska (red.), Prawne i pozaprawne aspekty adopcji. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu oraz Centrum Prawa Rodzinnego i Praw Dziecka Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, INP PAN, Poznań 2008
  • Kwiecień M. (red.), Adopcja. Temat bez tajemnic, Warszawa 2004.
  • Lewandowska-Walter A., Błażek M., Diagnoza więzi uczuciowych w opiniowaniu sądowych w sprawach rodzinnych [w:] A. Czerederecka (red.), Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, IES, Kraków 2016, s. 213–239.
  • Łukasiewicz J.M., Tajemnica adopcji wobec rodzeństwa biologicznego osoby adoptowanej [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019, s. 200–230.
  • Łukasiewicz J.M. (red.), Instytucje prawa rodzinnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
  • Łukasiewicz R., Adopcja ze wskazaniem – postulaty de lege ferenda [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019, s. 231–252.
  • Łukasiewicz R., Prawna regulacja przysposobienia ze wskazaniem a problem handlu dziećmi, "Monitor Prawniczy" 2016, nr 3, s. 122–126.
  • Łukasiewicz R., Skutki rozwiązania przysposobienia ze względu na konieczność uchylenia przeszkody małżeńskiej uregulowanej w art. 15 k.r.o. – wnioski de lege lata i de lege ferenda [w:] J.M. Łukasiewicz, A.M. Arkuszewska, A. Kościółek (red.), Wokół problematyki małżeństwa w aspekcie materialnym i procesowym, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2017, s. 517–559.
  • Machowska A., Wojtyczek K. (red.), Prawo francuskie, t. I, Zakamycze, Kraków 2004.
  • Majchrzyk-Mikuła J., Matusiak M., Społeczny kontekst funkcjonowania rodziny adopcyjnej po przysposobieniu, "Journal of Modern Science" 2016, nr 4(31), s. 327–354.
  • Mazurkiewicz J., Zanim pomysły nasze szczezną wraz z nami. O zapomnianych projektach reformy prawa rodzinnego, "Acta Iuris Stetiniensis" 2014, nr 6, s. 313–370.
  • Mączyński A., Konstytucyjne i międzynarodowe uwarunkowania instytucjonalizacji związków homoseksualnych [w:] M. Andrzejewski (red.), Związki partnerskie. Debata na temat projektowanych zmian prawnych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, s. 83–101.
  • Mikluszka M., Zagraniczne procedury tzw. macierzyństwa zastępczego (surogacy motherhood) w świetle zasady handlu ludźmi – zagadnienia węzłowe, IWS, Warszawa 2017, https://iws. gov.pl/wp-content/uploads/2018/08/IWS-Mikluszka-M.-Zagraniczne-procedury-tzw.- macierzy%C5%84stwa-zast%C4%99pczego-surrogacy-motherhood-w-%C5%9Bwietlezasady-handlu-lud%C5%BAmi-%E2%80%93-zagadnienia-w%C4%99z%C5%82owe.pdf [dostęp: 31.12.2020].
  • Milewska B., Losy wychowanków domu dziecka umieszczonych w rodzinach adopcyjnych, "Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 2013, nr 4, s. 26–32.
  • Mironowicz K., Przysposobienie we włoskim prawie rodzinnym i prywatnym międzynarodowym [w:] Pochodzenie dziecka i przysposobienie w prawie polskim i obcym. Transseksualizm – zagadnienia prawne, Stowarzyszenie Urzędników Stanu Cywilnego, Lublin 1999.
  • Mizielińska J., Struzik J., Król A., Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce, PWN, Warszawa 2017.
  • Mostowik P., Brak "strasburskiego" bądź "brukselskiego" obowiązku instytucjonalizacji pożycia osób tej samej płci oraz regulacji związku partnerskiego kobiety i mężczyzny [w:] M. Andrzejewski (red.), Związki partnerskie. Debata na temat projektowanych zmian prawnych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, s. 209–242.
  • Mostowik P., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2018 r. (sygn. akt II OSK 2552/16), "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2019, nr 4, s. 132–148.
  • Nitecki S., Wilk A., Nitecki S., Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
  • Novikov A.A., Surrogate Motherhood in Russia and the Commonwealth of Independens States. Legislation, Jurisprudence and Political Discussion [w:] P. Mostowik (red.), Fundamental Legal Problems of Surrogate Motherhood. Global Perspective, IWS, Warszawa 2019, s. 321–366.
  • Oberloskamp H., Hoffmann B., Wir werden Adoptiv – oder Pflegeeltern, Beck Verlag, München 2000.
  • Ogrodnik-Kalita A., Środki ochrony dziecka przysposobionego przed rozkładem pożycia pomiędzy przysposabiającymi małżonkami [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
  • Osajda K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Komentarze Prawa Prywatnego, t. V, C.H. Beck, Warszawa 2017.
  • Palandt O. i in., Bürgerliches Gesetzbuch, Beck Verlag, München 1998.
  • Pazdan M. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe, System Prawa Prywatnego, t. 20c, Warszawa 2015.
  • Piasecki K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2011.
  • Piechocki S., Przysposobienie dziecka, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1983.
  • Piechocki S.R., Ochrona tajemnicy przysposobienia, "Nowe Prawo" 1979, nr 1, s. 3–13.
  • Pietrzykowski J. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1993.
  • Pietrzykowski K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2020.
  • Płonka E., Przysposobienie całkowite w prawie polskim, Wydawnictwo UWr, Wrocław 1986.
  • Płonka E., Przysposobienie według prawa francuskiego po reformie z 1976 r., "Studia Cywilistyczne" 1988, t. XXXIV, s. 157–194.
  • Pomarańska-Bielecka M., Czy ograniczenie instytucji ze wskazaniem zmniejsza skalę "nielegalnych adopcji"? [w:] J.M. Łukasiewicz, R. Łukasiewicz (red.), Piecza zastępcza i przysposobienie w polskim systemie prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
  • Radwański Z., Stanowisko prawne dziecka poczętego w następstwie sztucznego unasiennienia matki, "Studia Iuridica Silesiana" 1979, t. 5, s. 171–187.
  • Sierankiewicz E., Adopcja jako optymalna forma kompensowania sieroctwa społecznego [w:] J. Kuźma (red.), Opieka i wychowanie dzieci sierocych w Polsce, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2007, s. 99–119.
  • Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
  • Skwarek B., Polskie rodziny adopcyjne w świetle badań, "Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 2005, nr 10, s. 18–25.
  • Smyczyński T., Małżeństwo – konkubinat – związek partnerski [w:] M. Andrzejewski (red.), Związki partnerskie. Debata na temat projektowanych zmian prawnych, TNiOK, Toruń 2013, s. 71–81.
  • Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze, C.H. Beck, Warszawa 2018.
  • Sokołowski T., Dobro dziecka wobec rzekomego prawa do adopcji [w:] M. Andrzejewski (red.), Związki partnerskie. Debata na temat projektowanych zmian prawnych, TNOiK, Toruń 2013, s. 103–115.
  • Stefaniak W., Adopcja – czyje dobro jest najważniejsze?, "Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 2005, nr 5, s. 34–44.
  • Strzebinczyk J., Potrzeba zmian normatywnych ułatwiających przysposobienie [w:] S. Wójcik (red.), Prace cywilistyczne, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1990.
  • Strzebińczyk J., Prawo rodzinne, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
  • Szałajko M., Prawo dziecka do znajomości swego pochodzenia genetycznego – podstawy prawne oraz wskazania innych dziedzin nauki, "Rodzina i Prawo" 2014, nr 28, s. 40–63.
  • Tadla T.J., Glosa do wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 i 30 października 2018 r. (sygn. akt: II OSK 1868/16, II OSK 1869/16, II OSK 1870/16, II OSK 2552/16), "Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego" 2019, nr 3, s. 150–160.
  • Trepka-Starosta J., Roszkowska A., Psychologiczno-pedagogiczne przesłanki kwalifikowania rodziców adopcyjnych – zasady obowiązujące w procedurach adopcyjnych [w:] A. Czerederecka (red.), Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, IES, Kraków 2016.
  • Trzeciakowska A., Prawda w adopcji – zagadnienia wybrane [w:] M. Andrzejewski, M. Łączkowska (red.), Prawne i pozaprawne aspekty adopcji. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu oraz Centrum Prawa Rodzinnego i Praw Dziecka Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, INP PAN, Poznań 2008.
  • Tuor P., Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, Schulthess Polygraphischer Verlag, Freiburg 1995.
  • Walaszek B., Rozwiązanie przysposobienia w polskim kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz w polskim prawie międzynarodowym prywatnym i procesowym, "Studia Cywilistyczne" 1966, t. VII, s. 101–168.
  • Wierciński J. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2014.
  • Wilk A., Co nowego w przysposobieniu? Nowelizacja prawa o przysposobieniu, "Metryka. Studia z Zakresu Prawa Osobowego i Rejestracji Stanu Cywilnego" 2015, nr 2, s. 183–191.
  • Winiarz J., Gajda J., Prawo rodzinne, LexisNexis, Warszawa 2001.
  • Wojnicka E., Pochodzenie dziecka i przysposobienie we francuskim prawie rodzinnym i prywatnym międzynarodowym [w:] Pochodzenie dziecka i przysposobienie w prawie polskim i obcym. Transseksualizm – zagadnienia prawne, Stowarzyszenie Urzędników Stanu Cywilnego RP, Lublin 1999.
  • Zoll A., Adopcja nie dla homoseksualistów, "Rzeczpospolita" z 21–22.06.2014 r., nr 142.
  • Adopcje małoletnich orzeczone w sądach rodzinnych, http://dzieciwpolsce.pl/statystyka/207/ adopcje-maloletnich-orzeczone-w-sadach-rodzinnych/wykresy [dostęp: 21.03.2017].
  • Adopcje międzynarodowe, http://dzieciwpolsce.pl/statystyka208/adopcje-miedzynarodowe/ wykresy [dostęp: 21.03.2017].
  • CBOS: Polacy mówią stanowcze "nie" związkom partnerskim. Większość jest też przeciwna aborcji, www.niezalezna.pl [dostęp: 10.10.2019].
  • Materiały z konferencji zorganizowanej przez Wyższą Szkołę Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu oraz Centrum Prawa Rodzinnego i Praw Dziecka Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
  • Nota A., Adopcje zagraniczne – przemilczany skandal, http://przeczywistosc.pl/adopcje-zagraniczne-przemilczany-skandal/ [dostęp: 21.03.2017].
  • Przełom w ocenie rodziców jednopłciowych, Biuletyn Radia Watykańskiego z 10.02.2015 r.
  • Surmiak H., Przebieg adaptacji dzieci w rodzinach adopcyjnych, http://www.k-poa.torun.pl/ index.php/publikacje [dostęp: 16.09.2016].
  • Włoskie Stowarzyszenie Pediatryczne ostrzega przed "rodzicami" jednopłciowymi, Biuletyn Radia Watykańskiego z 4.02.2015 r.
  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. 2020 poz. 1740 t.j.
  • Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. 2020 poz. 1575 t.j.
  • Ustawa z dnia 25 lutego 1965 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. 2020 poz. 1359 t.j.
  • Europejska Konwencja o przysposobieniu dzieci sporządzona w Strasburgu dnia 24 kwietnia 1967 r., Dz.U. 1999 Nr 99 poz. 1157.
  • Ustawa z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz.U. 2011 Nr 212 poz. 1264.
  • Ustawy z dnia 26 maja 1995 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 1995 Nr 83 poz. 417.
  • Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78 poz. 483 ze zm.
  • Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe, Dz.U. 2015 poz. 1792 t.j.
  • Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. 2020 poz. 821 t.j.
  • Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. 2015 poz. 1199.
  • Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. 2019 poz. 1781 t.j.
  • Wyrok WSA z Łodzi z 14 lutego 2013 r., III SA /Łd 1100/12, CBOSA.
  • Wyrok SN z 6 grudnia 2013 r., I CSK 146/13, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzecze nia3/i%20csk%20146-13-1.pdf [dostęp: 14.09.2019].
  • Wyrok NSA z 17 grudnia 2014 r., II OSK 1298/13, CBOSA.
  • Wyrok WSA w Gliwicach z 6 kwietnia 2016 r., II SA /Gl 1157/15,CBOSA.
  • Wyrok WSA w Krakowie z 10 maja 2016 r., III SA /Kr 1400/15, CBOSA.
  • Wyrok WSA w Warszawie z 20 października 2016 r., IV SA / Wa 1784/16, CBOSA.
  • Wyrok NSA z 20 czerwca 2018 r., II OSK 1808/16, CBOSA.
  • Wyrok NSA z 10 października 2018 r., II OSK 2552/16, CBOSA.
  • Wyrok NSA z 30 października 2018 r., II OSK 1868/16, CBOSA.
  • Wyrok NSA z 30 października 2018 r., II OSK 1869/16, CBOSA.
  • Wyrok NSA z 30 października 2018 r., II OSK 1870/16, CBOSA.